´óÏó´«Ã½

Mae elusen iechyd meddwl sy'n cefnogi ffermwyr Cymru yn dweud na fyddan nhw'n gallu ehangu eu gwasanaethau heb arian ychwanegol.

Bedair mlynedd ers lansio Sefydliad DPJ, mae'r elusen yn "dal i weld galwadau yn cynyddu," ac felly hefyd y gost.

Ers ei sefydlu yn Sir Benfro yn Hydref 2019, mae gwirfoddolwyr y llinell ffôn gyfrinachol 'Rhannwch y Baich' bellach wedi trefnu cwnsela i fwy na 500 o bobl ar draws Cymru.

Yn ôl un ffermwr o Ynys Môn, mae pobl yn y byd amaeth yn llai tebygol o ofyn am help a siarad am iechyd meddwl.

Fe ofynnodd Tomos Jones, ffermwr ifanc o ardal Gwalchmai, Ynys Môn am gymorth gan feddyg ynglŷn â'i iechyd meddwl. Roedd gwneud y cam cyntaf yn heriol.

"Es i at ddoctor a 'ma hwnna yn gofyn wrtho fi os o'n i eisiau mynd ar dabledi neu gael counselling, ond ar y pryd o'n i ddim eisiau siarad," eglurodd.

"O'dd o'n ddigon i fi i fynd at ddoctor i ddweud y gwir.

"Nes i gymryd tabledi a ma' nhw'n cymryd tua mis i weithio.

"A wedyn, o'dd o'n teimlo'n... O'dd o'n deimlad od. Cyfaddef i dy hun bo' chdi wedi bod at ddoctor a bo' chdi hefo'r... Ie... bo' chdi'n dioddef 'lly."

Mae Tomos bellach yn siarad yn agored am ei brofiadau gyda'i iechyd meddwl yn dilyn meddyginiaeth a chwnsela.

"O'dd bob dim jyst yn stressio fi allan. O'dd jyst rhyw dwrw, rhywbeth... o'n i ddim yn gyfforddus yn gweithio, ta o'n i ddim yn gyfforddus yn y tÅ·.

"O'n i ddim eisiau 'neud dim byd. O'n i yn blino. O'n i yn cysgu. 'Swn i'n cysgu 12 awr, a 'swn i dal 'di blino.

"O'n i 'di 'laru erbyn y diwedd."

'Weithiau ti angen gofyn am help'

Mae Tomos nawr yn annog pobl eraill sy'n wynebu heriau gyda'u iechyd meddwl i siarad.

"Ma' ffermwyr mwy tough ar ei hun na neb arall. Hyd yn oed 'sa nhw'n torri llaw, ma' nhw jyst yn rhoi rhyw bandage arno fo a ma' nhw'n cario 'mlaen.

"Ond, ie, weithiau ti angen gofyn am yr help. Ti angen o, 'de."

Un a sylwodd ar yr angen am wasanaethau iechyd meddwl i bobl ym myd amaeth Cymru oedd sylfaenydd DPJ, Emma Picton-Jones.

Sefydlodd yr elusen ar ôl marwolaeth ei gŵr, Daniel, drwy hunanladdiad.

Pedair blynedd yn ddiweddarach, mae Ms Picton-Jones yn dweud na fyddai "erioed wedi dychmygu y byddai'r syniad o ddarparu cwnsela am ddim i'r rhai yn y gymuned amaethyddol wedi mynd mor bell ag y mae".

"Rwyf yn hynod falch o'r gwasanaeth hwn, mae gwybod bod gan bob ffermwr yng Nghymru fynediad at gwnsela am ddim, boed gartref, ar y fferm neu yn yr ardal leol yn rhywbeth na alle' ni fod wedi breuddwydio amdano erioed."

Gyda thua 80 o wirfoddolwyr, mae'r llinell ffôn a thecst ar gael 24 awr y dydd a'r cyfan yn gwbl gyfrinachol.

Mae'r gwirfoddolwyr yn gallu cyfeirio pobl sy'n gofyn am help i gael cymorth o fewn amser byr.

Un sy'n gwirfoddoli yw Elen Williams, Swyddog Marchnata, Ymgysylltu a Gweinyddu Sefydliad DPJ, sy'n dweud bod y niferoedd sy'n gofyn am help gan yr elusen yn cynyddu.

Dywedodd: "Mae'r niferodd yn dal i godi a dros y misoedd diwethaf 'efo Covid a Brexit a'r ansicrwydd am beth sydd i ddod yn y dyfodol, mae'n rhoi pwysau meddwl mawr ar unigolion - a ddim jyst hynny, ma' na bob math o broblemau ma' pobl yn mynd drwy.

"Unigrwydd, problemau teulu, ffraeo 'efo cariad, ma' pob peth yn gallu effeithio arnoch chi i deimlo'n isel a mae'n bwysig bo'ch chi'n cymryd yr help pan 'dach chi angen o."

'Ddim yn ddigon parod i ofyn am yr help'

Fel ffermwr ei hun, mae Elen yn dweud fod pobl yn y byd amaethyddol yn fwy tebygol o beidio gofyn am help.

"Dwi'n meddwl bo' pobl amaethyddol ddim yn ddigon parod i ofyn am yr help 'na achos ma' nhw'n fodlon bo' nhw'n gallu neud o'u hunain, yn enwedig ffermwyr cefn gwlad sydd wrach yn unig a ddim hefo pobl i droi at.

"Mae'n bwysig iawn bo' nhw'n gallu troi at rywun, os yw nhw yn y gymuned neu ni fel DPJ, i allu ofyn am help."

Edrych i'r dyfodol

Hyd yma, mae wedi costio dros £150,000 i gynnal y gwasanaeth cwnsela.

Gyda'r elusen yn edrych ymlaen at flwyddyn arall o gynnig cymorth i bobl, maent yn dal i chwilio am ffyrdd o ehangu eu gwasanaethau.

Maen nhw'n gofyn i bobl "ledaenu'r gair am linell gymorth Rhannwch Y Baich" drwy arddangos posteri, taflenni, sticeri car, trelar a bêls.

Gallwch eu ffonio am ddim ar 0800 587 4262 neu anfon neges destun ar 07860 048 799.