´óÏó´«Ã½

Mae ffigyrau newydd yn dangos fod nifer y triniaethau yn ysbytai preifat Cymru ar ei lefel uchaf erioed.

Yn ôl y Rhwydwaith Gwybodaeth Gofal Iechyd Preifat (PHIN), roedd 7,900 o driniaethau mewn ysbytai preifat yng Nghymru yn nhri mis cyntaf 2024.

Bum mlynedd yn ôl, 4,470 o driniaethau o'r fath gafodd eu cynnal yn yr un cyfnod.

Dywedodd Ysgrifennydd Iechyd newydd Cymru, Jeremy Miles, ei fod e "ddim am weld" pobl yn troi at y sector breifat, ac mai mynd i'r afael â rhestrau aros y Gwasanaeth Iechyd yw "un o brif flaenoriaethau" y llywodraeth.

Cafodd y Rhwydwaith Gwybodaeth Gofal Iechyd Preifat ei ffurfio gan Lywodraeth y DU yn 2014 er mwyn cynnig gwybodaeth annibynnol ynglŷn â gofal iechyd preifat.

Yn ôl y corff, mae Cymru'n unigryw o fewn i'r Deyrnas Unedig gan fod mwy o bobl yn talu am driniaeth feddygol breifat o'u poced eu hunain na thrwy gynlluniau yswiriant.

Roedd y nifer uchaf erioed wedi talu am driniaeth ysbyty preifat yn bersonol a thrwy gynllun yswiriant rhwng dechrau Ionawr a diwedd mis Mawrth eleni.

Tynnu cataract oedd y driniaeth fwyaf cyffredin, gyda 2,175 o bobl yn mynd yn breifat am driniaeth o'r fath.

Ym mis Awst eleni, talodd Gwenan Roberts o Ben LlÅ·n am gael cataract wedi'i dynnu yn breifat.

Dywedodd wrth Newyddion S4C ei bod yn cydnabod ei bod yn ffodus bod ganddi'r gallu i dalu am driniaeth breifat wedi i'w meddyg teulu ddweud bod y cataract yn tyfu'n gyflym.

"Mater o fisoedd, os hynny, oedd hi nes 'mod i'n colli tipyn o annibyniaeth fel gallu gyrru, yn arbennig y nos, a mwy na thebyg yn y dydd," meddai.

"Mi benderfynais i fod angen mynd yn breifat oherwydd rhestrau aros hir."

Mae Ms Roberts yn dweud bod y driniaeth wedi gwella ei bywyd yn fawr.

"Mae colli annibyniaeth rhywun - yn arbennig rhywun sydd yn byw yng nghefn gwlad - fedrwch chi ddim mynd i nunlla, gwneud dim - mae'ch bywyd chi'n newid yn llwyr.

"Dydw i ddim yn dibynnu ar unrhyw un rŵan. O fewn wythnos ro'n i nôl yn gyrru a dwi'n gallu gweld yn well rŵan nag ers blynyddoedd lawer.

"Mae'n driniaeth mor syml mewn ffordd. Mae modd gwneud llawer iawn ohonyn nhw yn sydyn iawn a bysan nhw'n medru cael gwared ar y rhestrau aros hirfaith iawn sydd 'na yn sydyn iawn."

Rhestrau aros hir ar y gwasanaeth iechyd sydd ar fai am y cynnydd, yn ôl yr Aelod o'r Senedd dros Ddwyfor Meirionydd, Mabon ap Gwynfor - sydd hefyd yn llefarydd iechyd i Blaid Cymru.

"Mae'r llywodraeth wedi methu mynd i'r afael â rhestrau aros. Mae hynny'n golygu fod pobl yn mynd yn breifat," meddai.

"Mae hefyd yn golygu bod y rheiny sydd â'r gallu i gael triniaeth yn mynd i gael triniaeth, tra bod y rheiny sydd dlotaf yn dal i aros am flynyddoedd.

"Mae'n golygu bod gwasanaeth iechyd ddwy haen gyda ni yng Nghymru, a Llywodraeth Cymru sydd yn uniongyrchol gyfrifol."

Dywedodd Tom Giffard AS ar ran y Ceidwadwyr Cymreig fod pobl yn cael eu "gorfodi" i gael triniaeth feddygol yn breifat ac y dylai'r ysgrifennydd iechyd flaenoriaethu lleihau rhestrau aros y gwasanaeth iechyd.

Mewn datganiad, dywedodd Llywodraeth Cymru: "Mae rhestrau aros ar gyfer triniaethau ophthamoleg wedi bron a haneru ers bod ar eu huchaf yn Ebrill 2022.

"Rhan o'r ateb yw creu gwasanaeth cataract rhanbarthol, fydd yn cwtogi amseroedd aros."