07/05/2010
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 564
Duration: 05:03
Litir 564: Hannibal
Bha mi a鈥 bruidhinn an t-seachdain sa chaidh mu dhiofar fhaclan airson ailbhean ann an G脿idhlig, agus mar a chunnaic Ceiltich na creutairean Afraganach sin nuair a chaidh arm Hannibal tarsainn nan Ailpean gu ruige an R貌imh anns an treas linn ro Chr矛osd. Bha mi a鈥 leughadh seann ph脿ipear ann am Fraingis, air an robh Les Celtes et Les 脡l茅phants. B鈥 e an t-霉ghdar H Gaidoz, 脌rd-ollamh a鈥 Chruinn-e貌lais agus Sluagh-e貌lais anns an 脡cole des Sciences Politiques ann am Paris.
听听听听听听听听听听听 Ach cha b鈥 e cogadh Hannibal an aon turas a bha ailbheanan air an cleachdadh ann am batail. Timcheall 脿m Hannibal bha cath m貌r anns an Ear-mheadhanach eadar na h-脠iphitich fo Ptolemy agus na Seleucidich fo Antiochus. Bha na ficheadan de dh鈥檃ilbheanan Afraganach aig Ptolemy agus na ficheadan de dh鈥檃ilbheanan 脌isianach aig Antiochus. Ged a tha an fheadhainn Afraganach nas motha nan fheadhainn 脌isianach, a r猫ir aithris bha an fheadhainn 脌isianach na b鈥 fhe脿rr ann an sabaid. A dh鈥檃indeoin sin, ge-t脿, 鈥檚 e Ptolemy a thug buaidh.
听听听听听听听听听听听 Agus dh鈥檉huiling Ceiltich a-rithist buaidh nan ailbheanan ann an cogadh. Ceud bliadhna 脿s d猫idh Hannibal, timcheall na bliadhna ceud, fichead 鈥檚 a h-aon (121) RC, chuir na proconsulan R貌manach, Domitius Ahenobarbus agus Quintus Fabius Maximus, arm gu ruige ceann a deas na Gaille. Anns an sg矛re sin bha treubh l脿idir Ceilteach a鈥 seasamh an aghaidh cumhachd na R貌imhe. B鈥 iad sin na h-Arverni fo cheannas an r矛gh, Bituitus.
听听听听听听听听听听听 Rinn na R貌manaich a鈥 ch霉is air na Ceiltich agus thathar ag r脿dh gur e gun robh ailbheanan-cogaidh aca a bu choireach. Chuir na creutairean m貌ra sin eagal air na Ceiltich. Nuair a bha e air Gallia Transalpina a cheannsachadh, chaidh Domitius air chuairt mh貌ir tron d霉thaich air muin ailbhein.
听听听听听听听听听听听 Agus an do chleachd na R貌manaich ailbheanan nuair a bha iad a鈥 ceannsachadh nan Ceilteach ann am Breatainn? Uill, chleachd, a r猫ir choltais. Tha am Proif. Gaidoz ag r脿dh gun do chleachd Iulius Cesar iad. R脿inig na R貌manaich abhainn far an robh arm Breatannach a鈥 dol a sheasamh nan aghaidh. Ach ghabh na Breatannaich eagal ro na h-ailbheanan is rinn na R貌manaich a鈥 ch霉is. Tha cuid de luchd-eachdraidh ag r脿dh, ge-t脿, nach e Cesar a chuir ailbheanan-cogaidh gu feum ann am Breatainn ach an t-脤mpire Claudius anns a鈥 bhliadhna 43 AC nuair a ghabh na R貌manaich smachd air Camulodunum, far a bheil Colchester an-diugh.
听听听听听听听听听听听 An uair sin tha am Proif. Gaidoz a鈥 sgr矛obhadh rudeigin car inntinneach. Gabhaibh mo leisgeul ma leughas mi an toiseach e anns an Fhraingis th霉sail: Par un singulier contraste, les descendants de ces Bretons, les Anglais, sont aujourd鈥檋ui la seule puissance europ茅ene qui ait des 茅l茅phants dans son arm茅e. Tuigidh sibh mar a bhiodh cuid anns an Roinn E貌rpa a鈥 coimhead air Breatannaich agus Sasannaich mar co-ionann ri ch猫ile! Co-dhi霉, tha e ag r脿dh gur iad Breatannaich an naoidheamh linn deug an aon fheadhainn E貌rpach a bha a鈥 cleachdadh ailbheanan anns an arm aca. Bha e a鈥 ciallachadh arm Bhreatainn anns na h-Innseachan.
听听听听听听听听听听听 Anns an rosgrann mu dheireadh tha am Proif. Gaidoz ag r脿dh gum b鈥 e sin la revanche des Celtes sur les 脡l茅phants 鈥 d矛oghaltas nan Ceilteach air na h-Ailbheanan. Mmm. Chan eil fhios a鈥檓 mu dheidhinn sin.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gnathas-cainnt na Litreach
d矛oghaltas nan Ceilteach air na h-Ailbheanan: the revenge of the Celts on the Elephants.
听
Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Fri 7 May 2010 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sat 8 May 2010 10:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.