大象传媒

Tha sinn a鈥� tighinn a-steach gu r脿ith an acrais. Uill, chan eil sin f矛or don chuid mh貌ir againn an-diugh. Faodaidh sinne a dhol don bh霉th agus biadh sam bith a cheannach. Ma tha airgead gu le貌r againn. Ach bha e f矛or uaireigin. An t-Earrach 鈥� r脿ith a bha a鈥� gealltainn gu le貌r. Ach 脿m nuair a bhiodh an st貌ras de bhiadh a鈥� f脿s beag, agus greis fhathast ri feitheamh mus tigeadh 脿m na buana.

听听听听听听听听听听听 D猫 am biadh a chumadh daoine a dol as t-Earrach anns na seann l脿ithean, ma-th脿? Uill, nam biodh iad faisg air na cladaichean, am maorach. Tha seanfhacal ann 鈥�As t-Earrach, nuair a bhios a鈥� chaora caol, bidh am maorach reamhar鈥�. Canaidh mi a-rithist e 鈥� As t-Earrach, nuair a bhios a鈥� chaora caol, bidh am maorach reamhar. Ma tha an t-acras oirbh, faodaidh sibh falbh a bhuain maorach. D猫 b鈥� fhe脿rr leibh? Feusgain? B脿irnich? Coilleagan 鈥檚 d貌cha? No muirsgianan?

听听听听听听听听听听听 Ge bith d猫 an se貌rsa as fhe脿rr leibh, cha 诲猫补苍 sibh an gnothach ma bhios an l脿n ann. Feumaidh tr脿igh a bhith ann. Mar a tha seanfhacal eile ag innse dhuinn, buain maorach nuair a tha an tr脿igh ann. Chan eil sin a鈥� buntainn a-mh脿in ri gnothaichean a鈥� chladaich, ge-t脿. Tha e co-ionann ris a鈥� Bheurla, make hay while the sun shines. Buain maorach nuair a tha an tr脿igh ann.

听听听听听听听听听听听 Co-dhi霉, gu le貌r dhen mhaorach. Tha mi airson s霉il a thoirt air lus, seach maorach, an t-seachdain seo. D猫 an lus a bhiodh daoine ag ithe an t-seann aimsir an 脿m seo dhen bhliadhna nuair a bha biadh gann? Tha mi a鈥� ciallachadh lus a tha d霉thchasach do dh鈥橝lba. Agus tha mi a鈥� smaoineachadh gu s貌nraichte air coimhearsnachdan a bha a鈥� fuireach faisg air a鈥� chladach, gu s貌nraichte air an taobh an iar.

听听听听听听听听听听听 Tha an lus beag is rudeigin 矛osal, agus tha duilleagan airgid air, le fl霉raichean br猫agha buidhe as t-samhradh. Tha e gu math pailt air a鈥� mhachair agus 脿iteachan eile far a bheil gainmheach gu le貌r ann. A bheil e agaibh fhathast?!

听听听听听听听听听听听 鈥橲 e an t-ainm saidheansail a th鈥� air Potentilla anserina. Ann am Beurla 鈥� silverweed. Agus ann an G脿idhlig brisgean. Tha an t-ainm a鈥� tighinn bhon phairt dhen lus a bu chudromaiche a bh鈥� ann do na seann Gh脿idheil 鈥� am freumh. Tha am freumh brisg.

听听听听听听听听听听听 Agus carson a bha na freumhan feumail? Bha, a chionn 鈥檚 gum b鈥� urrainnear an ithe. Bha mi a鈥� leughadh p矛os bho agallamh, ann am Beurla, leis a鈥� bhana-Gh脿idheal, M貌r NicLe貌id, M貌r Bhr霉, nach maireann, 脿 Le貌dhas. Agus seo na thuirt ise: 鈥淏hiodh iad a鈥� cleachdadh an fhreumh鈥� a bha seo a bha, can, sia 貌irlich a dh鈥檉haid, agus bhiodh iad ga bhuain le r脿can no spaid, ga ghlanadh agus ga r貌stadh air teine fosgailte. Bhiomaid ga dh猫anamh nuair a bha sinn nar cloinn. Chan e gun robh an t-acras oirnn ach bhiomaid ga dh猫anamh agus ch貌rdadh e rinn. Tha blas math cn貌thach air. Cha chreid mi gun robh sinn a鈥� cleachdadh an duillich airson dad, ach biathadh a鈥� chruidh. Bhiomaid ga thiormachadh airson feur a鈥� gheamhraidh agus bhiodh [an crodh] a鈥� dol seachad air fe貌ir eile airson faighinn dhan bhrisgean.鈥�

听听听听听听听听听听听 Sin am brisgean. Innsidh mi tuilleadh mu dheidhinn an-ath-sheachdain. Anns an eadar-脿m, ma tha an t-acras oirbh, mholainn maorach no, ma tha an l脿n ann 鈥� te貌claid!

r脿ith an acrais: the season of hunger; faodaidh sinne dhol don bh霉th: we can go to the shop; bha e f矛or uaireigin: it was true at one time; an st貌ras de bhiadh: the store of food; greis ri feitheamh mus tigeadh 脿m na buana: some time to wait before the harvest; cha 诲猫补苍 thu an gnothach ma bhios an l脿n ann: you won鈥檛 manage it if the tide is in; gu s貌nraichte: particularly; tha duilleagan airgid air, le fl霉raichean br猫agha buidhe as t-samhradh: it has silver leaves, and beautiful yellow flowers in summer; tha am freumh brisg: the root is brittle; a chionn 鈥檚 gum b鈥� urrainnear an ithe: because they could be eaten; p矛os bho agallamh: part of an interview; sia 貌irlich a dh鈥檉haid: six inches long; bhiodh iad ga bhuain le r脿can no spaid: they would harvest it with a rake or spade; ga r貌stadh air teine fosgailte: roasting it on an open fire; blas cn貌thach: a nutty taste; cha chreid mi gun robh sinn a鈥� cleachdadh an duillich airson dad: I don鈥檛 think we used the foliage for anything; ach biathadh a鈥� chruidh: except for feeding the cattle; ga thiormachadh airson feur a鈥� gheamhraidh: drying it for winter hay; seachad air fe貌ir eile airson faighinn dhan bhrisgean: past other hay to get to the silverweed.

As t-Earrach, nuair a bhios a鈥� chaora caol, bidh am maorach reamhar: in Spring, when the sheep is thin, the shellfish are fat. buain maorach nuair a tha an tr脿igh ann: harvest shellfish when the tide is out (an equivalent to 鈥榤ake hay while the sun shines鈥�). You will also hear the verb 诲猫补苍 used eg rinn e maorach (he gathered shellfish).

听

Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥� air a maoineachadh le MG ALBA