Main content

Bi sinn a' cluintinn mu fhaclan G脿idhlig airson sneachd ann an litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. How many Gaelic words do we have for 'snow'?

Cia mheud facal G脿idhlig a th' againn airson 'sneachd'? Tha fliuch-shneachd 'sleet', clach-shneachd 'hail' agus crann-shneachd 'dry snow' againn. Tha ball-sneachda againn airson 'snowball' agus muc-shneachda nuair a tha e uabhasach m貌r. Bidh daoine a' d猫anamh muc-aitidh le bhith a' roiligeadh sneachd bog ann am ball m貌r aig 脿m an 脿iteimh. Cluinnidh sinn tuilleadh ann an litir na seachdain aig Ruaraidh MacIlleathain.

5 minutes

Last on

Sat 25 May 2013 10:55

Clip

Faclan airson 鈥荣苍别补肠丑诲鈥

Nuair a bhios mi a鈥 ruith ch霉rsaichean mu na ceanglaichean eadar ar c脿nan agus ar t矛r, bidh mi ag innse do na h-oileanaich gu bheil c貌rr is ceud facal ann an G脿idhlig airson beinn, cnoc no talamh 脿rd de she貌rs鈥 air choreigin. Tha mu shia fichead facal agam air an liosta. Agus tha ceathrad facal G脿idhlig agam airson 鈥榖辞驳濒补肠丑鈥. Gu math tric, bidh daoine ag r脿dh 鈥 sin d矛reach mar a tha na faclan airson 鈥荣苍别补肠丑诲鈥 ann an c脿nan nan Inuit.

听听听听听听听听听听听 Ach cia mheud facal G脿idhlig a th鈥 againn airson 鈥荣苍别补肠丑诲鈥? Tha fliuch-shneachd 鈥荣濒别别迟鈥, clach-shneachd 鈥榟ail鈥 agus crann-shneachd 鈥榙ry snow鈥 againn. Tha ball-sneachda againn airson 鈥荣苍辞飞产补濒濒鈥 agus muc-shneachda nuair a tha e uabhasach m貌r. Bidh daoine a鈥 d猫anamh muc-aitidh le bhith a鈥 roiligeadh sneachd bog ann am ball m貌r aig 脿m an 脿iteimh.

听听听听听听听听听听听 D猫 mu dheidhinn nam faclan airson 鈥荣苍辞飞蹿濒补办别鈥? Tha bleideag ann. Ach cuideachd 鈥 cl貌imhneag, l貌ine, cl脿dan, cleit is cleiteag. 鈥橲 e sp矛ontag 鈥榓 small drop of rain or flake of snow preceding a shower鈥. Agus, ann an Arainn, 鈥檚 e cuileaga-sneachda a chanadh iad ri 鈥荣苍辞飞蹿濒补办别蝉鈥. Tha sin snog, nach eil?

听听听听听听听听听听听 Agus 鈥榓 snow shower鈥? Fras-sneachda. No gith. Cuideachd, canaidh sinn gu bheil an cur ann, no gu bheil i a鈥 cur an t-sneachda. Ma tha an sneachd uabhasach bog is fliuch, dh鈥檉haodamaid a r脿dh gu bheil glid ann.

听听听听听听听听听听听 Ma tha e cho bog 鈥檚 gun canamaid 鈥荣濒别别迟鈥 ris ann am Beurla, 鈥檚 e sin flin no flinne, fliug, gl矛obas, stiug, cl脿mhainn, flichneachd no flichneadh.

听听听听听听听听听听听 Ma tha sneachd a鈥 leaghadh nuair a bhuaileas na bleideagan an talamh, canaidh sinn gur e 肠濒矛蹿别颈诲 no 驳濒矛产丑别颈诲 a tha sin. Ma laigheas e, 鈥檚 e 霉谤-蝉苍别补肠丑诲 a th鈥 ann, agus ma tha gu le貌r ann airson lorgan-coise a shealltainn, canaidh sinn lorganach-shneachda ris.

听听听听听听听听听听听 Ma tha d矛reach gu le貌r ann airson an talamh a dh猫anamh liath, seach geal, canaidh sinn liathtas-sneachda ris. Agus, ged nach biodh d霉il air sneachd mun 脿m seo dhen bhliadna, uaireannan bidh e a鈥 tighinn, agus canaidh sinn Glasadh na Cuthaig ris no, cuideachd, Sneachd Beag nan Uan. Chan eil e cho trom ri Sneachd na Cuthaig a thig anns a鈥 Ghiblean.

听听听听听听听听听听听 鈥橲 e cathadh no cabhadh a chanas sinn ann an G脿idhlig ri snowdrift. 鈥橲 e cur is cathadh a chanas sinn ri sneachd trom a thig le gailleann. Agus 鈥檚 e gnudhadh facal airson sneachd leaghte no 鈥荣濒耻蝉丑鈥.

听听听听听听听听听听听 Nuair a tha p矛os de shneachd air fh脿gail air cliathaich beinne as t-Earrach, 鈥檚 e cuithe a chanas sinn ri sin. Tha t猫 ainmeil ann an Srath Sp猫 鈥 A鈥 Chuithe Chrom air a鈥 Ch脿rn Ghorm. Anns a鈥 gheamhradh fh猫in, feumaidh sgithearan nach eil air a鈥 phiste a bhith cianail faiceallach mu mhaoimean-sneachda 鈥 鈥檚 e maoim-sneachda a鈥 Gh脿idhlig air 鈥榓惫补濒补苍肠丑别鈥.

听听听听听听听听听听听 Canaidh sinn cho geal ris an t-sneachd 鈥榓s white as the snow鈥 agus cho geal ri sneachd na h-aon oidhche 鈥榓s white as the one-night snow鈥 鈥 鈥檚 e sin sneachd nach eil air a bhith a鈥 laighe fada gu le貌r airson a bhith a鈥 f脿s salach.

听听听听听听听听听听听 Mu dheireadh, seo ceist dhuibh 鈥 d猫 na h-e貌in a tha ag innse gu bheil sneachd air an rathad nuair a nochdas iad ann an achaidhean anns a鈥 gheamhraidh? Bheir mi am fuasgladh dhuibh an-ath-sheachdain.

Faclan na Litreach

boglach: bog; fliuch-shneachd: sleet; clach-shneachd: hail; crann-shneachd: dry snow; ball-sneachda: snowball (normal size); muc-shneachda: very large snowball; Srath Sp猫: Strathspey.

Abairtean na Litreach

airson beinn, cnoc no talamh 脿rd de she貌rs鈥 air choreigin: for a mountain, hill or elevated land of some nature; bidh daoine a鈥 d猫anamh muc-aitidh le bhith a鈥 roiligeadh sneachd bog aig 脿m an 脿iteimh: people make a muc-aitidh by rolling soft snow at a time of thaw; canaidh sinn gu bheil an cur ann, no gu bheil i a鈥 cur an t-sneachda: we say it鈥檚 snowing (two different ways); dh鈥檉haodamaid a r脿dh: we might say; ma tha e cho bog 鈥檚 gun canamaid 鈥荣濒别别迟鈥 ris: if it鈥檚 so soft that we鈥檇 call it 鈥荣濒别别迟鈥; ma tha sneachd a鈥 leaghadh nuair a bhuaileas na bleideagan an talamh: if the snow melts when the flakes hit the ground; ma tha gu le貌r ann airson lorgan-coise a shealltainn: if there鈥檚 enough to show footprints; airson an talamh a dh猫anamh liath: to make the ground grey; Glasadh na Cuthaig: lit. the greying of the cuckoo; Sneachd Beag nan Uan: lit the little snow of the lambs; a chanas sinn ri sneachd trom a thig le gailleann: that we call heavy snow that comes with a storm; air cliathaich beinne as t-Earrach: on a mountainside in Spring; air a鈥 Ch脿rn Ghorm: on Cairn Gorm; feumaidh sgithearan nach eil air a鈥 phiste a bhith cianail faiceallach mu mhaoimean-sneachda: skiers who are not on the piste must be careful about avalanches; nach eil air a bhith a鈥 laighe fada gu le貌r airson a bhith a鈥 f脿s salach: that hasn鈥檛 been lying long enough to grow dirty; d猫 na h-e貌in a tha ag innse gu bheil sneachd air an rathad: what are the birds that tell that snow is on the way; nuair a nochdas iad ann an achaidhean anns a鈥 gheamhraidh: when they appear in fields in winter.

Puing-ch脿nain na Litreach

I didn鈥檛 mention the Gaelic for 鈥榟ail鈥 in the Litir. It鈥檚 generally clach-mheallain in the singular and clachan-meallain in the plural, although the singular can be used collectively. The name means 鈥榯he stone that comes in clusters鈥. A heavy hailstorm might be described thus: 鈥榯ha na clachan-meallain a鈥 cur deann 脿s an talamh鈥 (the hailstones are spattering lit. 鈥榩utting mist out of the ground鈥).

Gn脿thas-cainnt na Litreach

cho geal ris an t-sneachd 鈥榓s white as the snow鈥; cho geal ri sneachd na h-aon oidhche 鈥榓s white as the one-night snow鈥.

Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA

Broadcasts

  • Fri 24 May 2013 11:55
  • Sat 25 May 2013 10:55

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast