11/07/2014
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain le sgeulachd annasach mu fhear as a' Chumraigh le cluasan 猫ibhinn. The week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 782
Duration: 05:00
Litir 782: Ailean an Rids - P脿irt 2
Bha mi ag innse dhuibh mun bh脿rd Ailean D貌mhnallach, Ailean an Rids, 脿 M脿bu ann an Ceap Breatainn. Bha e be貌 eadar seachd ceud deug, naochad 鈥檚 a ceithir (1794) agus ochd ceud deug, seasgad 鈥檚 a h-ochd (1868). Sgr矛obh Oighrig NicFhraing leabhar gu math inntinneach mu dheidhinn.
听听听听听听听听听听听 Bha Ailean na Abrach, agus bha e dl霉th ri a dh霉thchas agus ris na daoine dham buineadh e. Ach cha robh cianalas airson na seann d霉thcha a鈥 tighinn a-steach don bh脿rdachd aige. Bha c霉isean truagh do na daoine cumanta ann an Alba. Bha Ailean dhen bheachd gun robh e na b鈥 fhe脿rr dheth far an robh e.
听听听听听听听听听听听 Ch矛 sinn na beachdan aige gu l脿idir anns an d脿n Moladh Albainn Nuaidh. Sgr矛obh e an d脿n seo mar fhreagairt do bh脿rd eile a bh鈥 air a bhith a鈥 moladh na seann d霉thcha.
Chuir thu b貌ilich s矛os is b貌sd
Air c霉isean m貌r nad rann,
Searbh a鈥 ghl貌ir leam cainnt do bhe貌il
Oir bha mi e貌lach thall:
An Albainn fhuar, ge fada bhuam i
Suarach leam an call,
B鈥 e f脿th an gruaim an c脿ramh cruaidh
Bh鈥 air truaghain bhochd鈥 a bh鈥 ann.
听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听
听听听听听听听听听听听 Carson a bha e cho trom air Alba? Bha a chionn 鈥檚 gun robh na h-uaislean 鈥 na h-uachdarain 鈥 cho an-iochdmhor. Bha na G脿idheil air smachd air an d霉thaich 鈥 agus air an d霉thchas 鈥 a chall.
鈥橲 i 鈥檔 t矛r a dh鈥檉h脿g thu 鈥檔 t矛r gun ch脿irdeas
T矛r gun bh脿igh ri Tuath,
Ach gu t霉rsach iad ga f脿gail
鈥橲 脿nraidh thar a鈥 chuain:
Daoine bochda, s矛ol nan coitear
Bha gun stoc gun bhuar,
鈥橲 mairg a ch脿in iad t矛r an 脿igh
San d鈥 fh脿s iad nan daoine uaisl鈥.
听
听听听听听听听听听 Ch矛 sinn taobh eile dhen bh脿rd anns na d脿in aige mu dheidhinn deoch l脿idir. B鈥 e seo cuspair a bha cumanta gu le貌r am measg nam b脿rd G脿idhealach. Dh鈥檉h脿g Ailean a dhachaigh air an Rids ann am M脿bu ann an ochd ceud deug, ceathrad 鈥檚 a seachd (1847). Chaidh e a dh鈥檉huireach ann an Antigonish air t矛r-m貌r na h-Alba Nuaidh 鈥 脿ite a bha fhathast gu math G脿idhealach. Ach bha an Eaglais Chaitligeach air a dhol an aghaidh deoch l脿idir an sin. Agus cha robh Ailean cho toilichte. Ann an ochd ceud deug, caogad s a ceithir (1854), sgr矛obh e 脪ran dhan Deoch. Seo criomag dheth:
Ge fada na mo th脿mh mi
Tha 鈥檔 d脿mhair dhomh d霉sgadh
Cia f脿th ma 鈥檔 thriall mo mh脿nran
鈥橲 gum b鈥 脿bhaist dhomh s霉gradh?
鈥橲 e 鈥檔 lagh a rinn am P脿pa
Thug m鈥 脿bhachd gu t霉rsa
鈥橲 a tharraing mi gu smuairein
Bhon dh鈥 fhuadaich e 鈥檔 dr霉dhag.
听
Agus tha am b脿rd ag r脿dh:
Ach toirmeasg ort, a Bh脿ccuis
Rinn m鈥 fh脿ilinn 鈥檚 bu mh貌r i
Nuair fhuair thu 鈥檔 l霉ib do ghr脿idh mi
Le d鈥 脿mhailtean g貌rach...
听
听听听听听听听听听 Tha Ailean a鈥 st猫idheachadh an d脿rna rainn mu dheireadh air d脿n a tha ainmeil ann am b脿rdachd na G脿idhlig. An aithnich sibh fh猫in am b脿rd?
听听听听听听听听听 鈥橲 truagh nach d鈥 rugadh dall mi
Gun chainnt no gun l猫irsinn
Mu 鈥檓 facas riamh an dram sin
Rinn aimhleas nan ceudan:
Nuair bhuaileas e sa cheann m矛
Gun teann e ris fh猫in mi
鈥橲 chan fhasa leam na 鈥檓 b脿s
A bhith l脿thair 脿s eugmhais.
听
Seadh, c貌 bh鈥 ann ach Uilleam Ros a bha cho math air b脿rdachd gaoil. Aon bh脿rd a鈥 toirt urram, tha mi an d霉il, don fhear eile.
Faclan na Litreach
惭脿产耻: Mabou; Oighrig NicFhraing: Effie Rankin; cianalas: homesickness; uaislean: gentry; uachdarain: landlords; an-iochdmhor: unmerciful; 脿苍谤补颈诲丑: distress.
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
San d鈥 fh脿s iad nan daoine uaisl鈥: in which they became gentlemen. As a Gaelic learner you might have expected san do dh鈥檉h脿s iad 鈥 rather than san d鈥 fh脿s iad鈥. as that is the 鈥榮tandard鈥 which is usually taught in Gaelic courses. However, note that locally, particularly in mainland dialects, you will sometimes hear an d鈥 rather than an do dh鈥 for the past tense form of a verb that starts with a vowel or an 鈥榝鈥 followed by a vowel eg an d鈥 fhuirich ann? 鈥榙id you stay there鈥?
Gn脿thas-cainnt na Litreach
toirmeasg ort: confound you (lit. ban you).
听
Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Fri 11 Jul 2014 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sat 12 Jul 2014 10:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sun 13 Jul 2014 14:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.