12/04/2015
Tha litir bheag na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. Tha sinn a' cluinntinn mun t-soitheach Gearmailteach 'The Pinquin' a chaidh a chur fodha san dà rna cogadh le triur Scalpach agus ochdnar Leòdhasach air bòrd.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 821
Duration: 04:59
Litir 821: Am Pinguin
Chaidh triùir à Eilean beag Sgalpaigh – agus ochdnar à Leòdhas – a mharbhadh nuair a chaidh soitheach Gearmailteach a chur fodha anns an Dà rna Cogadh. Tha an eachdraidh air leth duilich, ach bha iad nam prìosanaich aig na Gearmailtich air bòrd soitheach air an robh ‘Pinguin’ mar ainm. Bha am Pinguin na shoitheach-cealgach – long-cogaidh a bha a’ toirt a’ chreidsinn gur e soitheach-carago a bh’ innte.
           Ged a bha am Pinguin a’ coimhead coltach ri soitheach-carago, bha i là n armachd. Bha sia gunnaichean mòra (ceud gu leth mìlemeatair) oirre, ceithir gunnaichean an aghaidh itealain, dà thiùb airson toirpeadan, dà itealan bheag agus na ceudan de mhèinnean-mara. Ach bha an armachd gu lèir a-mach à sealladh. Bha na gunnaichean air an còmhdachadh le siotaichean iarainn air cliathaich an t-soithich.
           Chan e sin a-mhà in, ach bhite a’ toirt a’ chreidsinn gun do bhuin am Pinguin do dhùthaich eile. Bhiodh i a’ cur suas bratach Ghearmailteach dìreach nuair a bha i deiseil gus ionnsaigh a thoirt air soitheach eile. Agus bha comharraidhean Feachd Rìoghail an Adhair air na h-itealain aice, a’ toirt a’ chreidsinn gun robh iad Breatannach. Bha i airidh air a h-ainm – ‘soitheach-cealgach’!
           Trà th sa chogadh, chaidh iarraidh air an sgiobair am Pinguin a thoirt gu ceann a deas a’ Chuain Siar, don Chuan Innseanach agus timcheall costa Astrà ilia. Bha riaghaltas na Gearmailt ag iarraidh cron a dhèanamh air luingeas Breatannach anns na ceà rnaidhean sin. Agus, eadar na soithichean-cealgach agus na bà taichean-aiginn anns a’ Chuan Siar, bha iad gu math soirbheachail anns a’ chiad dà bhliadhna dhen chogadh ann a bhith a’ cur luingeas Breatannach fodha. B’ e am Pinguin an soitheach-cealgach a bu shoirbheachaile aca.
           Anns an Lùnastal naoi ceud deug is ceathrad (1940) lorg am Pinguin an tancair ‘British Commander’ faisg air ceann a deas Afraga. Bhuail i sligean innte agus thug caiptean a’ Bhritish Commander an t-òrdugh an soitheach a thrèigsinn. Chuir am Pinguin an tancair fodha, thog i an criudha agus dh’fhalbh i ag astar. Thachair a leithid sin iomadach turas.
           Corra uair cha robh aice ri ionnsaigh a thoirt. Anns an Dùbhlachd naoi ceud deug is ceathrad (1940), ghabh i thairis an cabhlach Nirribheach a bha an sàs ann an sealg nam mucan-mara far South Georgia. Cha do loisg i slige sam bith orra.
           Leis gun robh am Pinguin cho soirbheachail, aig amannan bha na ceudan de phrìosanaich-cogaidh air bòrd oirre. Bha fios aig na Breatannaich, nan cuireadh iad fodha i, gum faigheadh seòladairean Breatannach bà s. Ach cha robh roghainn aca. Bha i a’ dèanamh uiread de sgrios ’s gun robh aca ri a cur fodha.
           Thà inig an deireadh air an ochdamh latha dhen Chèitean, naoi ceud deug, ceathrad ’s a h-aon (1941), nuair a bha HMS Cornwall an tòir oirre. Bha am Pinguin a’ toirt a’ chreidsinn gur e soitheach-caragò Nirribheach a bh’ innte. Mu dheireadh, thog i bratach Ghearmailteach agus loisg i air a’ Chornwall. Bhuail slige bhon Chornwall ann an stòras armachd a’ Phinguin agus spreadh i. Taobh a-staigh beagan diogan bha i air a dhol fodha. Chaill còrr is trì cheud Gearmailteach am beatha, agus còrr is dà cheud prìosanach-cogaidh. Nam measg bha aon duine deug à Leòdhas agus Sgalpaigh.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-chà nain na Litreach
Gnà thas-cainnt na Litreach
nuair a bha HMS Cornwall an tòir oirre: when HMS Cornwall was in pursuit of her.
Broadcasts
- Sun 12 Apr 2015 22:32´óÏó´«Ã½ Radio nan Gà idheal
- Wed 15 Apr 2015 23:00´óÏó´«Ã½ Radio nan Gà idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.