大象传媒

E脿irdsidh MacColla agus Donnchadh MacDhunleibhe ann an c貌mhradh ri Cailean MacIlleathain agus Aonghas Ph脿draig Caimbeul

E脿irdsidh:听 Bha seo, bha e ainmeil airson togail bh脿taichean anns a鈥� chriomain 鈥檚 e tha seo. Agus bha uamh air an taobh eile de Lios M貌r, bha iad a鈥� togail bh脿taichean an sin cuideachd. Ged a bha an uamh, fhios agad, an 脿ird br脿igh a鈥� chladaich, bha iad a鈥� togail nam b脿taichean san uamh, agus bha iad an sin gan cur a-mach air a鈥� mhuir.
Cailean: Agus an robh teaghlaichean s貌nraichte co-cheangailte ris an obair sin?
E脿irdsidh: Bha, na Conallaich, bha iadsan ainmeil airson togail bh脿taichean, agus Clann Chaluim, bha iadsan cuideachd ainmeil airson togail bh脿taichean. Bha na Conallaich is Clann Chaluim, bha iad a鈥� fuireach d矛reach mu leth-mh矛le bho seo.
Cailean: Agus rud eile a bha ainmeil mu Lios M貌r, 鈥檚 e obair an aoil. An inns鈥� thu dhuinn beagan mun sin E脿irdsidh?
E脿irdsidh: Uill tha, 鈥檚 e Lios M貌r, 鈥檚 e clach aoil a th鈥� ann air fad. Leis a sin, bha iad a鈥� losgadh an aoil anns na h-脿thachan, agus bha iad ga chur suas, nuair a bha iad ag obair air a鈥� chan脿l suas, an Caledonian Canal, 鈥檚 e aoil Lios M貌r a bha iad ga 霉isneachadh airson, fhios agad, ga 霉isneachadh na cement. Agus bha iad ga 霉isneachadh airson togail taighean cuideachd, agus air an fhearann. Bha iad ga sgaoileadh air an fhearann airson math a鈥� ghrunnd cuideachd.听
Cailean: Agus cuin a sguir an obair sin?
E脿irdsidh: Sguir an obair sin ann an 1932, an 脿th-aoil mu dheireadh. Bha m鈥� athair, bha e ag obair anns an 脿th-aoil sin. Bhiodh e a鈥� cairtearachd aoil a-mach 脿s an t- Sailean san 脿m sin.
Cailean: Agus 鈥檚 e 脿thchannan a chanadh sibhse ri 脿thannan.
E脿irdsidh: Na h-脿thachan aoil!
Cailean: Na h-脿thachan.
E脿irdsidh: Aye.
Cailean: Na h-脿thachan. Agus, an robh na h-脿thachan mar a chanas sibh p猫in an seo ann an Lios M貌r, an robh iad pailt? An robh m貌ran dhiubh ann ann an Lios M貌r?
E脿irdsidh: Bha. Bha naoi, uill, dad ort, bha naoi....naoi, deich, bha deich ann an Lios M貌r cho fad 鈥檚 as fhiosraich mi, agus bha....an robh tr矛 air Eilean nan Caorach?
Donnchadh:听 Tha tr矛 air Eilean nan Caorach.
E脿irdsidh: A bheil?
Donnchadh: Tha, cha chreid mi nach eil. Tha tr矛 air Eilean nan Caorach. Tha sin an t-eilean d矛reach, far an tig sibh far an aiseig. An t-eilean beag a tha d矛reach taobh tuath do Lios M貌r. Bha tr矛 脿thachan an sin. Bha cuaraidh is tr矛 脿thachan an sin.
Cailean : Agus an robh m貌ran a鈥� faighinn obair chunbhalach an sin?
Donnchadh: Oh bha. Uill, bha an fheadhainn a bha ag obair leis a鈥� chuaraidh, agus bha an fheadhainn eile a bha a鈥� bristeadh a鈥� chlach, agus bha an fheadhainn eile a鈥� cairteachd a鈥� chlach chun an 脿tha, bha an fheadhainn a bha a鈥� cumail an 脿tha air theas. Bha an fheadhainn eile a bha a鈥� toirt an aoil a-mach 脿s an 脿tha. Agus bha an fheadhainn eile a bha a鈥� luchdachadh nam b脿taichean a bha aig a鈥� chidhe. Bha d貌rlach听 math dhaoine ag obair.
Aonghas Ph脿draig: Tha G脿idhlig agaibh ann an Lios M貌r nach eil aig duine sam bith eile san t-saoghal idir idir.
E脿irdsidh: Nach math sin fh猫in!
Aonghas Ph脿draig: Nach math sin fh猫in! Is d鈥� fhiach sin air a son sin fh猫in!
Donnchadh: G脿idhlig math Argyll!
Aonghas Ph脿draig: Gu dearbh!
Donnchadh: Chan eil mi 鈥渒een鈥� air G脿idhlig an Eilein Sgitheanaich......

Angela MacKinnon: Bho 鈥楳鈥� a-nist鈥� gu 鈥楴鈥�, agus sgr矛ob a dh鈥櫭坕risgeigh far an robhar a鈥� d猫anamh deagh fheum do dh鈥橢na agus Ina cuideachd.
Neilina: Neilina, fhuair mise m鈥� ainm o m鈥� sheanair agus o m鈥� sheanmhair. Bha mo sheanair, 鈥檚 e Neil a bh鈥� air, agus mo sheanmhair, 鈥檚 e Alecina a bh鈥� oirre. Cha robh e a鈥� c貌rdadh uabhasach math rium nuair a bha mi 貌g gun teagamh, ach 鈥檚 e Neillie a bhiodh iad ag 猫igheachd dhomh, cha robh mi uabhasach titheach air Neilina. Ach, 鈥檚 fhe脿rr leam Neilina a-niste seach Neillie.
Angela: Inns鈥� dhomh a-nist鈥�, ciamar a tha sibh a鈥� litreachadh an t-ainm agaibh?
Neilina: 鈥橲 e N-E-I-L-I-N-A a tha mi fh矛n ga litreachadh, ach fhuair mi am birth certificate agam nuair a, mun do ph貌s mi, agus nuair a thug mi s霉il air a sin, 鈥檚 e N-E-L-L-I-N-A a tha sgr矛obhte air, ach tha mi still a鈥� dol a chumail ris an rud a bh鈥� agam fh矛n.
Angela: An robh an t-ainm agaibh na dhuilgheadas do dhaoine sam bith eile, 鈥檚 d貌cha daoine nach robh e貌lach air a bhith a鈥� cluinntinn an t-ainm sin?
Neilina: Bha, gu h-araid nuair a bha mi air falbh an Glaschu, nuair a bha mi ag obair an Glaschu. Bha mi ag obair ann an 脿ite far an robh t貌rr oileanaich, agus bha iadsan a鈥� faighinn doirbh m鈥� ainm, faighinn timcheall air. Agus t猫 a bha ag obair c貌mhla rium 脿 脠irisgeigh, rinn i mach gun canadh i gur e Linda a bh鈥� orm. So 鈥檚 e Linda a bha orm fad bliadhna ann an Glaschu, agus nuair a thachras i orm fhathast, 鈥檚 e Linda a bheir i orm fhathast.
Angela: Cha do smaoinich sibh air an t-ainm agaibh atharrachadh gu Linda ma-th脿?
Neilina: Oh cha do smaoinich. 鈥橲 fhe脿rr leam Neilina seach Linda.

Robina: Uill, 鈥檚 e Robina an t-ainm a th鈥� ormsa, agus tha mi air ainmeachadh 脿s d猫idh mo sheanair, agus 鈥檚 e Rob a bh鈥� airsan, agus 鈥檚 ann mar sin a fhuair mise an t-ainm Robina.
Angela: Chan e ainm cumanta a th鈥� ann an Rob anns na Hearadh.
Robina: Uill, chan e, ach bha mi a鈥� smaoineachadh mu dheidhinn sin, is tha mi air caran smaoineachadh mu dheidhinn tri霉ir neo cheathrar 's d貌cha muigh rathad an Tairbeart air a bheil Rob. Chan eil cho fad 鈥檚 as aithne dhomh, cha robh duine caran ceann a deas na Hearadh air an robh Rob dha na daoine a bhuineadh dha na Hearadh fh猫in. Ach, bha feadhainn air an Tairbeart.
Angela: Nist鈥�, an robh sibh fh猫in toilichte gu le貌r leis an t-ainm Robina? 鈥橲 e ainm caran annasach a th鈥� ann, chan eil e cumanta a bharrachd.
Robina: Cha do smaoinich mi riamh mu dheidhinn! Chan e rud a bh鈥� ann a chur dragh sam bith orm. Gun teagamh, cha b鈥� aithne dh貌 mhsa, cha chuala mi riamh mu dheidhinn duine air an robh Robina anns na Hearadh, ach aon bhoireannach eile a bha a鈥� fuireach a-mach 脿s an Tairbeart. Ach, tha mi air an t-ainm fhaicinn ann am p脿ipear an-dr脿sta is a-rithist. Chan eil tric. Nuair a bha mi a鈥� teagasg ann an Glaschu, bha nighean bheag 脿s Pagast脿n anns an sgoil, 鈥檚 e Robina a鈥� chiad ainm a bh鈥� oirrese.
Angela: Agus, an robh fear aicese air an litreachadh eadar-dhealaichte bhon fhear agaibhse?
Robina: Uill, chan urrainn dhomh r脿dh. Chan fhaca mi an t-ainm aicese sgr矛obhte idir. 鈥橲 e I-N-A a tha aig deireadh an ainm agamsa, is uaireannan bhiodh daoine ga ghabhail mar Robina (le I l脿idir), nuair a ch矛 iad e can airson a鈥� chiad turas. So dh鈥檉heumainn an cur ceart a r脿dh riutha, 鈥淐han e, Robina (le I nas socraiche) a bh鈥� ann.鈥�
Gl猫 thric, 鈥檚 e Ribena a gheibhinn cuideachd. Tha cuimhn' a鈥檓 nuair a bha mi anns a鈥� bhun-sgoil, th脿inig nighean a bha san sgoil c貌mhla rium, th脿inig I far an robh mi aon latha is thuirt i, 鈥淐hunnaic mise an t-ainm agad ann am magazine.鈥� Agus sheall i dhomh e, agus 鈥檚 e a bh鈥� ann ach sanas airson botal ribena!

C貌 脿s a tha sibh uile?
An ann 脿 Glaschu? An ann 脿 D霉n 脠ideann?
An ann 脿 Dun D猫agh no Peairt?
An ann 脿s a鈥� Gh脿idhealtachd a tha sibh? An ann 脿s na h-Eileanan Siar?

C脿ite bheil sibh an-dr脿sta?
An ann aig an taigh? An ann san oifis?
An ann san leabaidh, no a鈥� siubhal anns a鈥� ch脿r?
No an ann ann an cafaidh a tha sibh?

An ann ag 猫isteachd gu dl霉th a tha sibh?
An ann a鈥� tuiteam nur cadal a tha sibh? (Tha mi 鈥檔 d貌chas nach ann!)

An ann 脿s a鈥� Ghaidhealtachd a tha sibh?
鈥橲 ann, 鈥檚 ann 脿 Earra Gh脿idheal a tha mi.
Chan ann idir, 鈥檚 ann 脿 Obair Dheadhain a tha mise.

An ann aig an taigh a tha sibh an-dr脿sta?
鈥橲 ann, 鈥檚 ann aig an taigh a tha mi, agus tha mi fhathast san leabaidh.
Chan ann, chan ann aig an taigh, ach ann an cafaidh.

An ann a鈥� tuiteam nur cadal a tha sibh?
Chan ann, gu dearbh! Tha mi na mo l脿n dh霉isg agus ag 猫isteachd gu dl霉th!听
(鈥業鈥檓 wide awake and listening very carefully!鈥�)

鈥橲 ANN, no CHAN ANN, agus a鈥� cheist AN ANN:听
- a鈥� cur cuideam air p脿irt de sheantans, (emphasising part of a sentence)
- a鈥� dearbhadh no ag 脿icheadh p脿irt de sheantans.听 (confirming or negating, yes/no)

Eisimpleirean eile:

An ann 脿s do chiall a tha thu? Are you out of your mind?

An ann faisg air a鈥� chaisteal a tha an taigh-b矛dh? 鈥業s the restaurant near the castle?鈥�

An ann gorm is geal a tha bratach na Suaine, no dearg is geal?
Chan eil i gorm is geal, no dearg is geal 鈥� 鈥� sann gorm is buidhe a tha bratach na Suaine.

A bheil thu 脿s do chiall? 鈥楢re you out of your mind?鈥�
An ann 脿s do chiall a tha thu? 鈥業s it out of your mind that you are?鈥�
An ann a鈥� cur cuideam air an abairt 脿s do chiall.

A bheil an taigh-b矛dh faisg air a鈥� chaisteal? 鈥業s the restaurant near the castle?鈥�
An ann faisg air a鈥� chaisteal a tha an taigh-b矛dh? 鈥業s near the castle the restaurant is?鈥�
An ann a鈥� cur cuideam air an abairt faisg air a鈥� chaisteal.

A bheil bratach na Suaine gorm is geal? 鈥業s the Swedish flag blue and white?鈥�
An ann gorm is geal a tha bratach na Suaine? 鈥業s it blue and white the Swedish flag is?鈥�
An ann a鈥� cur cuideam air an abairt gorm is geal.

Eisimpleirean eile:

An sgr矛obh mi thugaibhse? 鈥榃ill I / Do I write to you?鈥�
An ann thugaibhse a sgr矛obhas mi?听听 = 鈥業s it to you I write, Is it you I write to?鈥�
An ann a鈥� cur cuideam air an fhacal thugaibhse.鈥檛o you鈥�

Rugadh mi an 脤le. 鈥業 was born in Islay.鈥�
鈥橲 ann an 脤le a rugadh mi. 鈥業t鈥檚 in Islay I was born.鈥�
鈥橲 ann a鈥� cur cuideam air an abairt an 脤le, 鈥榠n Islay鈥�

Bhruidhinn mi rithese an toiseach. 鈥業 spoke to her first.鈥�,
鈥橲 ann rithese a bhruidhinn mi an toiseach. 鈥業t鈥檚 to her I spoke first.鈥�
鈥橲 ann a鈥� cur cuideam air an fhacal rithese 鈥榯o her鈥�

An ann an-d猫 a bha sin? 鈥榃as that yesterday?鈥�
Cha b鈥� ann, ach a鈥� bhon-d猫. 鈥楴o, two days ago.鈥�

An ann leatsa a tha an c霉? 鈥�Is the dog yours?鈥櫶� (Faic Criomag Gr脿mair 5)

PUING A BHARRACHD: AN E? - 鈥橲 E - CHAN E听

Le ainmear (no le mi, thu, e, i, sinn, sibh, iad): An e? 鈥橲 e Chan e.

Mar sin:
An ann ann an cafaidh a tha thu an-dr脿sta? 鈥業s it in a caf茅 you are?鈥櫶�
Ach:
An e cofaidh tha thu ag iarraidh?听 鈥業s it coffee you want?鈥�
鈥橲 e, cofaidh geal, mas e do thoil e.

An ann air a鈥� ch脿r sin a chunnaic thu bratach na Suaine?听听
鈥業s it on that car you saw the Swedish flag?鈥�
Ach:
An e bratach na Suaine a tha mi a鈥� faicinn air a鈥� ch脿r sin?听
Is it the Swedish flag I can see on that car?鈥�
Chan e, ach bratach na Danmhairg.

An ann ri M脿iri a bha sibh a鈥� bruidhinn?听听听
鈥業s it to Mairi you were speaking?鈥�
Ach:
An e M脿iri a bhruidhinn ribh?听听听听
鈥榃as it Mairi who spoke to you?鈥�

An ann dhutsa a thug iad am parsail?听听听听听听
鈥業s it to you they gave the parcel?鈥�
Ach:
An e thusa a thubhairt sin?听听听听
鈥榃as it you who said that?鈥�

Cuiridh an teanga snaidhm nach fhosgail an fhiacaill