
24/11/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 386
Duration: 05:44
Litir 386: Ar-a-mach a鈥 Bhunt脿ta
An cuala sibh a-riamh mu 鈥淎r-a-mach a鈥 Bhunt脿ta鈥 ann an Inbhir Nis? Uill, 鈥檚 e m矛 fh矛n a chuir an tiotal sin air. 鈥橲 e tachartas iongantach a bh鈥 ann.
Tha ceud is seasgad bliadhna air a dhol seachad bho thachair gaiseadh a鈥 bhunt脿ta. Thug e buaidh uabhasach air muinntir na h-脠ireann, ach bha e dona gu le貌r ann an Alba cuideachd. Fhad 鈥檚 a bha daoine ann an 猫iginn, gun bhiadh gu le貌r, bha cuid eile a鈥 reic biadh is a鈥 d猫anamh prothaid 脿s. Bha iad eadhon a鈥 d猫anamh 脿s-mhalairt de bhunt脿ta.
Air an treas latha dhen Ghearran, ochd ceud deug, ceathrad 鈥檚 a sia (1846) th貌isicheadh air bunt脿ta a chur air b貌rd d脿 shoitheach ann an Inbhir Nis. Bha iad a鈥 dol gu ruige Lunnainn far am faighte pr矛s mhath air a鈥 mhargaidh. Bha fios aig muinntir a鈥 chinn a tuath, ge-t脿, air d猫 bha a鈥 dol ann an 脠irinn agus gun robh an suidheachadh a鈥 f脿s truagh ann an Alba cuideachd.
Air an latha sin chaidh buidheann de mh脿thraichean len cuid cloinne don chidhe. Bha iad air an cuideachadh le fir. Am measg nam fear bha Aonghas Siosalach, a bha na ghobha. Nuair a th脿inig cairtean is eich, is na cairtean l脿n bhunt脿ta, chun a鈥 chidhe, chuir na daoine stad orra. Thionndaidh iad cinn nan each, agus tharraing iad na h-eich air falbh bhon chidhe.
Air an l脿rna-mh脿ireach chaidh feuchainn a-rithist na cairtean fhaighinn chun a鈥 chidhe. Ach a-rithist chaidh stad a chur orra. Bha an sluagh a-nise air f脿s m貌r. Chuala 霉ghdarrasan a鈥 bhaile mun t-suidheachadh. Rinn an t-Iar-Shiorram, am Pr貌bhaist, maighstirean-lagha agus poilis air a鈥 chidhe. Ach chaidh stad a chur orra mus do r脿inig iad an cidhe. Agus chaidh poll a thilgeil orra.
An 脿ite a bhith ag 猫isteachd ris na daoine, ge-t脿, chuir iad fios don arm ann an Gearastan De貌rsa. Th脿inig buidheann de sheachdad saighdear. R脿inig iad Caisteal Inbhir Nis air an oidhche sin.
Ach cha do chuir sin eagal air na daoine. Th脿inig m矛le gu leth dhiubh cruinn c貌mhla, a鈥 togail fianais. Bha iad ag iarraidh air na h-霉ghdarrasan stad a chur air 脿s-mhalairt a鈥 bhunt脿ta.
Cha robh iad buileach s矛theil, ge-t脿. Bha Aonghas Siosalach air a dhol na cheannard orra. Dh鈥檌arr e air gille 貌g coiseachd tro shr脿idean a鈥 bhaile, a鈥 bualadh a dhruma. Fhad 鈥檚 a bha iad a鈥 coiseachd, dh鈥檉h脿s an sluagh, a bha a鈥 leantainn a鈥 ghille, na bu mhotha 鈥檚 na bu mhotha.
Chaidh iad gu Tom a鈥 Chaisteil, far an robh na saighdearan. Bha iad ag 猫igheachd air na saighdearan. Agus chan ann modhail a bha iad. Dh鈥檉huirich na saighdearan am broinn a鈥 chaisteil, ge-t脿.
An uair sin chaidh iad gu taigh aig seann phr貌bhaist a鈥 bhaile agus bhris iad cuid de na h-uinneagan aige. Rinn iad an aon rud aig taigh a鈥 phr貌bhaist. Ghluais iad s矛os gu taigh aig fear dhen fheadhainn a bha a鈥 ruith nan soithichean a bha a鈥 toirt a鈥 bhunt脿ta air falbh. B鈥 esan Seumas Mason. Th脿inig an cl脿rc aige a-mach le gunna na l脿imh. Chaidh an gunna a thoirt bhuaithe agus bha e air a ghoirteachadh anns an sp脿irn.
An uair sin nochd Mason fh猫in. 鈥溾橲 e mise a bu choireach,鈥 dh鈥檃idich e, 鈥渞i 脿s-mh脿lairt a鈥 bhunt脿ta, ach bheir mi arbhar is bunt脿ta gu le貌r a-steach a dh鈥橧nbhir Nis ma tha sin a dh矛th.鈥 Agus innsidh mi dhuibh d猫 rinn an sluagh an ath-sheachdain.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.