14/07/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 54
Duration: 05:10
Litir 54: Nuair a th猫id thu air ch猫ilidh air madadh-allaidh...
Bhiodh na seann daoine air a鈥 Ghaidhealtachd ag r脿dh, 鈥渘uair a th猫id thu air ch猫ilidh air madadh-allaidh, thoir do ch霉 leat.鈥 Deagh chomhairle, chanainn, agus bidh sibh a鈥 tuigsinn gu robhar a鈥 bruidhinn air barrachd na d矛reach madadh-allaidh. Bha iad a鈥 cleachdadh a鈥 mhadaidh-allaidh mar shamhla de chunnart, ged a tha deasbad ann co-dhi霉 tha iad dha-r矛reabh cunnartach do dhaoine.
Bha na seann Ghaidheil e貌lach gu le貌r air a鈥 mhadadh-allaidh, agus e cumanta air feadh na Gaidhealtachd o shean. Ach cuin鈥 a chaidh am fear mu dheireadh a mharbhadh? Agus c脿ite? Agus c貌 rinn an gnothach? Uill, leis an fh矛rinn innse, cha bhi fios againn le cinnt air a sin a-chaoidh. Tha beul-aithris bho ghrunn 脿iteachan mu dheidhinn agus bu mhath leam s霉il a thoirt air st貌iridh bho dh脿 脿ite.
Bha fear Ruairidh MacIlleathain na bh脿illidh air oighreachd Ard Rois faisg air Alanais ann an Ros an Ear agus thug e seachad 貌raid mu dheidhinn Sg矛re Rois Chuithne aig Comunn G脿idhlig Inbhir Nis ann an ochd ceud deug, ceithir fichead 鈥檚 a sia. Nise, le ainm mar sin, tha fhios gu robh e onarach 鈥檚 nach innseadh e breug sam bith! Co-dhi霉, bha esan dhen bheachd gu robh am madadh-allaidh mu dheireadh ann an Alba air a mharbhadh anns an sg矛re sin aig toiseach an ochdamh linn deug. Agus seo mar a thachair e.
Bha cailleach a-muigh aig ceithir uairean sa mhadainn air Latha na Bliadhn鈥 Uire. Bha i a鈥 dol gu taigh a n脿baidh airson greideal fhaighinn. Cha robh greideal aice fh猫in agus bha i airson bonnach a dh猫anamh dhi fh猫in. Nuair a bha i a鈥 tilleadh dhachaigh, chunnaic i am madadh-allaidh ann am meadhan an rathaid, a鈥 sgr貌badh na talmhainn. Ghabh i eagal, ach an 脿ite ruith air falbh, thug i sgleog don mhadadh-allaidh air a dhruim leis a鈥 ghreideal. An uairsin ruith i air falbh.
Dh鈥檌nnis i do fheadhainn eile d猫 bh鈥 air tachairt agus th脿inig iad a-mach airson a cuideachadh. Bha am madadh-allaidh air a ghoirteachadh agus cha b鈥 urrainn dha ruith air falbh. Agus rinn na daoine dochann air gus an d鈥檉huair e b脿s.
Uill, 鈥檚 d貌cha gu bheil sin f矛or, ach tha e car coltach ri sgeulachdan eile mu bh脿s a鈥 mhadaidh-allaidh mu dheireadh. Tha ainmean-脿ite a鈥 cur taic ris, ge-t脿. Chaidh am preas far an do thachair e ainmeachadh mar Phreas a鈥 Mhadaidh, agus tha cnoc faisg air an 脿ite air a bheil Cnoc a鈥 Mhadaidh fhathast, far an robh saobhaidh aig a鈥 mhadadh-allaidh, a r猫ir Ruairidh MhicIlleathain.
Ach tha sgeulachd eile ann a tha gu math inntinneach mu bh脿s a鈥 mhadaidh-allaidh mu dheireadh, is tha sin 脿 Siorrachd Inbhir Nis. Bha fear MacCuidhein a鈥 fuireach aig ceann shuas Shrath Eireann anns a鈥 Mhonadh Liath. B鈥 e Mac an T貌isich a cheann-cinnidh.
Dh鈥檌arr Mac an T貌isich air na fir aige tighinn cruinn airson cur 脿s do mhadadh-allaidh dubh a bh鈥 air dithis chloinne a mharbhadh. Th脿inig iad uile cruinn aig an 脿m a chaidh iarraidh orra, ach a-mh脿in aon duine 鈥 MacCuidhein. Bha e fadalach, agus cha robh an ceann-cinnidh toilichte.
Mu dheireadh, nochd MacCuidhein agus fhuair e trod bho Mhac an T貌isich airson a bhith fadalach. 鈥淐iod i a鈥 chabhag?鈥 dh鈥檉haighnich MacCuidhein. Bha s脿mhchair ann airson tiotan, agus mus tuirt an ceann-cinnidh c脿il eile, dh鈥檉hosgail MacCuidhein a chuid aodaich agus thug e a-mach ceann dubh fuilteach a鈥 mhadaidh-allaidh mu dheireadh ann an Alba. 鈥淪in e dhuibh,鈥 thuirt MacCuidhein agus thilg e air an talamh e aig casan Mhic an T貌isich.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Sean-fhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.