25/05/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 34
Duration: 04:36
Litir 34: Colla Ciotach
An t-seachdain 鈥檚 a chaidh, dh鈥檉h脿g sinn Colla Ciotach ann an Colasa, agus e a鈥 cur Calum Mac a鈥 Ph矛 gu b脿s. Uill, an d猫idh sin, bha c霉isean na bu sh矛theile do Cholla airson bliadhnaichean. Ach, mu dheireadh, ann an sia ceud deug is naoi deug ar fhichead (1639), th脿inig an t-str矛 eadar an R矛gh, Te脿rlach a h-Aon, agus Cl猫irich na h-Alba, na Pr貌stanaich a bha an aghaidh easbaigeachd anns an Eaglais, gu cogadh.
Bha Colla Ciotach na Chaitligeach agus cha robh e de貌nach ainm a chur air a鈥 Ch霉mhnant a bha ag iarraidh Eaglais Chl猫ireach a st猫idheachadh gu neo-eisimileach bhon R矛gh. Air sg脿th sin, chaill e a chuid fearainn ann an Colasa agus chaidh a chur anns a鈥 phr矛osan le Iarla Earra-Ghaidheal. Dh鈥檉halbh cuid de a ch脿irdean, ge-t脿, a dh鈥橢irinn. Nam measg bha an treas mac aige - Alasdair. Alasdair Mac Cholla.
Bha Colla na dhuine m貌r ach bha Alasdair na bu mhotha buileach. Bha e sia troighean is sia 貌irlich a dh鈥櫭爄rde, agus bha e uabhasach l脿idir. Bha e ciotach, mar a bha athair, agus a-r猫ir beul-aithris, nuair a bha uaislean na h-Eireann air tighinn cruinn airson ceannard a thaghadh don arm aca ann an Alba, arm a bhiodh a鈥 sabaid airson an R矛gh an aghaidh muinntir a鈥 Ch霉mhnaint, leum Alasdair gu a chasan.
Aig an 脿m sin, 鈥檚 e an duine a bu l脿idire a chleachdadh claidheamh a bhiodh air a thaghadh mar cheannard an airm. Bha dithis Eireannach ann a bha an d霉il gur iadsan a rachadh a thaghadh. Ach bha smuain eile aig Alasdair Mac Cholla. 鈥淒猫 an g脿irdean as l脿idire a th鈥檃nn?鈥 dh鈥檉haighnich na h-uaislean. 鈥淪eo e!鈥 dh鈥櫭╥gh Alasdair agus tharraing e a chlaidheamh 脿s a thruaill le a l脿imh dheis.
鈥淚s c脿it鈥 a bheil an ath gh脿irdean as l脿idire?鈥 dh鈥檉haighnich na h-uaislean. 鈥淪eo e!鈥 dh鈥櫭╥gh Alasdair, agus chuir e a chlaidheamh na l脿imh chl矛; bha e ciotach, cuimhnich. Cha robh duine de貌nach dhol na aghaidh agus chaidh Alasdair a thaghadh mar cheannard an airm.
Dh鈥檕braich e fh猫in agus Montr貌s, Marcuis Mhontr貌is, c貌mhla ann an arm an R矛gh, agus choisinn Alasdair cli霉 dha fh猫in, gu h-脿raidh am measg nan G脿idheal Caitligeach, mar fhear dhen ghaisgich a bu l脿idire a bh鈥檃nn a-riamh. Taobh a-staigh bliadhna rinn iad a鈥 ch霉is air arm muinntir a鈥 Ch霉mhnaint sia tursan, agus tha m貌ran fhathast a鈥 cuimhneachadh dh脿 dhen bhatailean sin 鈥 aig Allt Eireann, gu sear air Inbhir Nis, agus ann an Inbhir L貌chaidh ann an Loch Abar.
Ghabh Bl脿r Inbhir L貌chaidh 脿ite ann am meadhan a鈥 gheamhraidh as d猫idh do dh鈥檃rm Mhontr貌is dhol gu cabhagach tarsainn bealaich 脿rda anns na beanntan. Th脿inig iad a-mach 脿s na beanntan gun fhiosda do dh鈥檃rm nan Caimbeulach, agus rinn iad a鈥 ch霉is orra gu furasta. Chaill na Caimbeulaich m矛le is tr矛 cheud duine air an latha sin.
Bha sin ann an sia ceud deug, d脿 fhichead 鈥檚 a c貌ig (1645), an dearbh bhliadhna 鈥檚 a fhuair Colla a-mach 脿s a鈥 phr矛osan. Cha b鈥檉hada gus an robh Colla a鈥 toirt taic do dh鈥橝lasdair ged a bha e a-nise gu math sean.
Th脿inig saoghal an dithis gu cr矛ch anns an aon bhliadhna, d矛reach d脿 bhliadhna as d猫idh Bl脿r Inbhir L貌chaidh. Fhuair na Caimbeulaich greim air Colla, agus chaidh a chrochadh air cnoc gu tuath air an 脪ban. Chaill Alasdair batail ann an Cinn T矛re, agus theich e a dh鈥橢irinn, far an deach a mharbhadh le saighdearan Sasannach.
Dh鈥檉h脿g an dithis d矛leab mh貌r eachdraidheil don G脿idhealtachd, ach tha Alasdair Mac Cholla air a chuimhneachadh cuideachd leis gun do dh鈥檉h脿g e sean-fhacal dhuinn ann an G脿idhlig, a chluinnear fhathast. Agus innsidh mi sin dhuibh an ath sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.