����ý

Mae nifer o ffactorau’n cyfrannu at broses ffotosynthesis. Fel arfer, y ffactor sy’n gweithredu ar y lefel isaf fydd ffactor gyfyngol y broses. Mae llawer o ffactorau cyfyngol sy’n gallu lleihau cyfradd ffotosynthesis, ee tymheredd, arddwysedd golau a chrynodiad carbon deuocsid.

Tymheredd

Fel adweithiau cemegol eraill, mae cyfradd ffotosynthesis yn cynyddu wrth i’r tymheredd godi. Mae ffotosynthesis yn cael ei reoli gan ensymau, sy’n cael eu dadnatureiddio os yw’r tymheredd yn rhy uchel. O ganlyniad, mae cyfradd ffotosynthesis yn cyrraedd ei huchaf ar dymheredd optimwm, yna’n lleihau. Mae uchafswm y gyfradd yn dibynnu ar y ffactorau eraill sy’n effeithio ar y broses.

Ymchwilio tanbeidrwydd golau

Golau sy’n darparu’r egni sydd ei angen ar gyfer ffotosynthesis. Mae cynyddu arddwysedd y golau’n cynyddu cyfradd ffotosynthesis, cyn belled â bod digonedd o garbon deuocsid a dŵr ar gael. Mae uchafswm y gyfradd yn dibynnu ar y ffactorau eraill sy’n effeithio ar y broses.

Mae llawer o ffyrdd o ymchwilio i sut mae golau’n cyfrannu at ffotosynthesis. Yn yr arbrawf hwn, mae golau’n cael ei symud oddi wrth blanhigyn sy’n cyflawni ffotosynthesis i amrywio arddwysedd y golau mae’r planhigyn yn ei gael. Y pellaf mae’r golau’n symud oddi wrth y planhigyn, y lleiaf o swigod ocsigen mae ffotosynthesis yn eu cynhyrchu.

Gallwn ni ddefnyddio’r ddeddf sgwâr gwrthdro i ddisgrifio arddwysedd golau ar wahanol bellteroedd oddi wrth ffynhonnell golau. Mae hon yn datgan bod arddwysedd golau mewn cyfrannedd gwrthdro â sgwâr y pellter oddi wrth y ffynhonnell.

Mewn termau ymarferol, mae hyn yn golygu, os yw’r golau’n cael ei symud ddwywaith mor bell oddi wrth y planhigyn, bydd y planhigyn yn cael chwarter yr egni.

Cyfrifo tanbeidrwydd golau

Gallwn ni ddefnyddio’r fformiwla hon i gyfrifo arddwysedd golau.

Mae’r symbol ∝ yn golygu ‘mewn cyfrannedd â’.

Felly, pan mae’r golau 20 cm oddi wrth y planhigyn, bydd yn cael

Ond pan mae’r golau 40 cm oddi wrth y planhigyn, dim ond

Carbon deuocsid

Mae angen carbon deuocsid ar gyfer ffotosynthesis. Mae cynyddu crynodiad carbon deuocsid yn cynyddu cyfradd ffotosynthesis, cyn belled â bod y planhigyn yn ddigon cynnes ac yn cael digonedd o olau a dŵr. Mae uchafswm y gyfradd yn dibynnu ar y ffactorau eraill sy’n effeithio ar y broses.