´óÏó´«Ã½

Mae prif wobrau yr Eisteddfod Genedlaethol eleni wedi eu dadorchuddio.

Fel arfer mae crefftwyr allanol yn cael eu comisiynu i greu'r gadair a'r goron ar gyfer y prif gystadlaethau llenyddol.

Ond eleni, swyddog technegol yr Eisteddfod, Tony Thomas, sydd wedi cymryd y cyfrifoldeb, gan eu creu yng ngweithdy'r Eisteddfod yn Llanybydder.

Am yr ail flwyddyn fe fydd y Brifwyl yn cael ei chynnal ar-lein, ar ôl i Eisteddfod Tregaron gael ei gohirio eto.

Mae'r gadair a'r goron wedi eu gwneud o bren eleni, a dywedodd Mr Thomas ei fod yn awyddus i greu cysylltiad rhwng y ddau, gan gymryd ysbrydoliaeth o gerrig yr Orsedd.

"Ro'n i'n teimlo y byddai'n beth braf i'r ddwy wobr berthyn i'w gilydd, gan fod eleni'n Eisteddfod wahanol, a chan fod y ddwy wobr yn cael eu creu gan yr un person," meddai.

Mae wedi defnyddio pren onnen ar gyfer y gadair, sy'n cael ei noddi gan gwmni J&E Woodworks Ltd, Llanbedr Pont Steffan.

"Ro'n i am i'r Gadair gael ei chreu allan o bren golau," meddai. "Mae'n bren cryf iawn ac yn hyblyg hefyd, ac yn berffaith ar gyfer creu Cadair Eisteddfod.

"Ry'n ni wedi bod yn lwcus hefyd i gael y pren yn lleol, ac mae'n braf meddwl bod y Gadair yn cael ei chreu o fewn ychydig filltiroedd i le syrthiodd y coed ychydig flynyddoedd yn ôl.

"Mae llafnau o bren yn codi o amgylch y sedd, yn union fel Cylch yr Orsedd ar Faes yr Eisteddfod.

"Mae elfen arall i'r cynllun hefyd, gyda'r Cerrig hefyd yn cynrychioli llaw, a honno'n cofleidio'r enillydd, wrth iddo fo neu hi gael ei urddo gan yr Archdderwydd, gyda'r syniad o ofalu am ein traddodiadau a'n diwylliant ni'n rhedeg drwy'r cynllun."

Mahogani yw'r prif bren yn y goron, gydag elfennau wedi'u creu o dderw Cymreig. Cafodd cap y goron ei greu gan Carole Leigh.

"Yn debyg i'r Gadair, mae'r syniad o Gerrig yr Orsedd i'w weld ar y Goron hefyd, ac eto, mae'r cysyniad o'r llaw yn gafael o amgylch yr enillydd i'w weld yn glir yma," meddai Mr Thomas.

"Mae'r Goron wedi cael ei chreu gyda llaw, ac mae'n braf cael dychwelyd at y ffordd draddodiadol o weithio, a ninnau'n defnyddio cymaint o beiriannau ar gyfer popeth heddiw.

"Mae'n dipyn o her i greu Coron allan o bren. Wrth weithio gyda metel, mae rhywun yn gallu'i ail-siapio fe os yw rhywbeth yn mynd o chwith, ond mae'n rhaid i bopeth fod yn iawn y tro cyntaf wrth weithio gyda phren, neu mae'n rhaid dechrau eto.

"A does dim sgriwiau na hoelion yn agos at y Gadair na'r Goron. Mae popeth yn ffitio gyda'i gilydd yn union fel y dylai fod."

Cafodd Tony Thomas gymorth aelod arall o 'Hogia'r Maes', Nicholas Williams. Mae'r ddau fel arfer yn gweithio ar brosiectau mwy o ran maint, fel y llythrennau sy'n sillafu'r gair 'Eisteddfod' neu'r pyrth haearn ar gyrion y Maes.

"Mae'r ddau ohonon ni wedi gweithio i'r Eisteddfod ers blynyddoedd lawer ac wedi gweld cadeiriau a choronau o bob lliw a llun," meddai Tony Thomas.

"Mae'n anodd credu ein bod ni wedi cael cyfle i greu rhai ein hunain ar gyfer eleni. Mae'n dipyn o beth, ac ry'n ni'n gobeithio y bydd 'na enillwyr i'r ddwy wobr nawr!"

Mae seremoni'r coroni'n cael ei chynnal nos Fercher 4 Awst, a'r seremoni cadeirio ar nos Wener 6 Awst.