����ý

Gallwn ni ddefnyddio cromatograffaeth i wahanu cymysgeddau o gyfansoddion lliw. Mae cymysgeddau sy’n addas i’w gwahanu â chromatograffaeth yn cynnwys inciau, llifynnau a chyfryngau lliwio mewn bwyd.

Rydyn ni’n gwneud cromatograffaeth syml ar bapur. Rydyn ni’n rhoi smotyn o’r cymysgedd ar linell bensil yn agos at waelod darn o bapur cromatograffaeth - rhaid i’r llinell fod mewn pensil oherwydd mae pensil yn anhydawdd mewn dŵr ac felly fydd y llinell ddim yn symud wrth i’r gromatograffaeth ddigwydd. Yna, rydyn ni’n rhoi’r papur ar i fyny mewn hydoddydd addas, fel dŵr.

Wrth i’r hydoddydd fwydo i fyny’r papur, mae’n cludo’r cymysgeddau gydag ef. Bydd gwahanol gydrannau o’r cymysgedd yn symud ar wahanol gyfraddau. Mae hyn yn gwahanu’r cymysgedd.

Gwerthoedd R_f

Gallwn ni adnabod gwahanol gromatogramau a chydrannau’r cymysgeddau wedi’u gwahanu drwy gyfrifo’r ffactor arafu (R_f). Rydyn ni’n defnyddio’r hafaliad canlynol i gyfrifo gwerth R_f:

Mae’r gwerth R_f yn mesur pa mor hydawdd yw sylwedd penodol mewn hydoddydd penodol. Y pellaf mae’r sylwedd yn symud, y mwyaf yw gwerth R_f y sylwedd hwnnw, ac felly y mwyaf hydawdd ydyw yn yr hydoddydd rwyt ti’n ei ddefnyddio.

Mae gwerth R_f cyfansoddyn penodol yr un fath bob amser cyn belled â bod y gromatograffaeth wedi’i gwneud yn yr un ffordd. Mae hyn yn galluogi diwydiannau i ddefnyddio cromatograffaeth i adnabod cyfansoddion mewn cymysgeddau.

Gallwn ni hefyd ddefnyddio cromatograffaeth pan mae’r gwahanol sylweddau yn y cymysgedd yn ddi-liw. Gallwn ni ddefnyddio cyfrwng lleoli ar y cromatogram, sy’n adweithio â’r cemegion anweladwy fel ein bod ni’n gallu eu gweld nhw.