����ý

Yn aml, mae gofyn i ti ddadansoddi sut awyrgylch neu berthynas sy’n cael ei chyfleu mewn detholiad o’r nofel. Ystyria pa nodweddion arddull sy’n cyfrannu at yr awyrgylchoedd hyn:

Wrth drafod arddull dylet ddilyn y camau syml hyn: PEE

• Pwynt (arddull)
• Esiampl
• Effeithiol (tri rheswm)

�ҷɾ�������’r CAP dadansoddi a cheisia feddwl beth sy’n cael ei:

• Cyfleu
• Awgrymu
• Pwysleisio yn y detholiad.

Defnyddia’r agoriadau isod wrth ddadansoddi effeithlonrwydd y nodweddion arddull (gwefreiriau):

Cyflwyna hyn wybodaeth bod ...

Awgryma ...

Pwysleisia ...

Disgrifia ...

Hysbysa ...

Atgoffa’r darllenydd bod ...

Piga hyn gydwybod y darllenydd ...

Golyga hyn ...

Gellir casglu ...

Yn sgil hyn ...

Yn ychwanegol ...

Yn amlwg felly ...

Effaith hyn yw ...

• Nofel sydd wedi ei hysgrifennu ar ffurf dyddiadur.
• Nid yw’r penodau yn y nofel wedi eu rhifo. ‘Siôn’ neu ‘Rowenna’ yw teitl pob pennod, ac maent wedi eu hysgrifennu yn y person cyntaf o safbwynt y cymeriad yn y teitl.
• Defnydd o iaith lafar sgyrsiol, yn nhafodiaith y gogledd orllewin sy’n cyfleu’r berthynas agos rhwng y cymeriadau.
• Arddull cryno a diwastraff.

Er bod yr iaith yn ymddangos yn foel ar yr olwg gyntaf, defnyddia’r awdur nifer o nodweddion arddull yn gynnil wrth ddisgrifio. Dy gamp di yw eu darganfod a thrafod eu heffeithiolrwydd. Chwilia am enghreifftiau o’r canlynol:

Ansoddeiriau

Daw ansoddeiriau â’r disgrifiadau’n fyw wrth iddyn nhw gyfleu sut berson yw rhywun o ran pryd a gwedd neu edrychiad. Ystyria’r disgrifiad hwn o Mr a Mrs Thorpe:

“Roedd o’n foi tal efo gwallt gwyn a sbectols, a hithau’n ddynes fach denau a syth, ac yn edrych i fyw eich llygaid chi pan oedd hi’n siarad.”

Tasg: Tanlinella’r ansoddeiriau ac ystyria eu heffaith.

Yn yr un modd, ystyria’r disgrifiad hwn o Gwdig o safbwynt Rowenna:

“Roedd ganddo fo ail wyneb fflat, afiach ar gefn ei ben, llygaid gweigion a cheg greulon, hyll. Roedd o’n aflan, yn groes i natur”

Beth mae’r ansoddeiriau hyn yn ei awgrymu am agwedd Rowenna tuag at Gwdig?

Cyffelybiaethau a throsiadau

Mae nifer o ddelweddau o fyd natur yn y nofel sy’n pwysleisio’r ffaith fod bywyd yn y nofel bellach yn llwyr ddibynnol ar yr hinsawdd ac ar dyfu cnydau / hela bwyd:

Er enghraifft, disgrifia Rowenna wallt Siôn “fel y lliw pan mae’r golau yn taro aderyn du” a disgrifia’r awdur golur Mrs Thorpe fel “gwefusau rhosod, a lliw fel niwl ar ei llygaid.”

Tasg: Chwilia am gyffelybiaethau a throsiadau yn y nofel. Ydyn nhw’n effeithiol wrth gyfleu thema neu greu awyrgylch? Rho dri rheswm pam eu bod yn effeithiol gan ddefnyddio’r gwefreiriau uchod i dy helpu.

Rhestru

Er enghraifft, y rhestr o’r nwyddau mae Rowenna’n eu prynu ar ôl iddi glywed am y bomiau ar ddechrau’r nofel:

“Mynd i B&Q i brynu llwyth o geriach na wyddwn i oeddwn i eu hangen nhw – hoelion a sgriwiau, batris, dwy fflachlamp, wind-up, sheets mawr o blastig, barbeciw. Dau polytunnel a llwythi a llwythi o hadau.”

Mae’r defnydd yma o restrau hir yn helpu cyfleu’r teimlad o frys a phanig a’r hyn mae Rowenna yn ei ystyried yn ddefnyddiol mewn cyfnod o ansicrwydd.

Tasg: Chwilia am fwy o restrau yn y nofel. Beth yw effaith eu cynnwys yn y nofel? Rho dri rheswm pam eu bod yn effeithiol gan ddefnyddio’r gwefreiriau uchod i dy helpu.

Ailadrodd

Techneg syml, ond effeithiol iawn yw ailadrodd geiriau neu ymadroddion allweddol.

Tasg: Darllena’r paragraff canlynol a thanlinella’r geiriau sy’n cael eu hailadrodd.

Meddylia beth mae’r ailadrodd yn ei gyfleu? Beth sy’n cael ei awgrymu? Beth sy’n cael ei bwysleisio?

“Wna i ddim sôn am y gweddill. Am deimlo ei law o’n cydio yn f’un i yn nhywyllwch yr ardd ar ryw noson rewllyd, na’r teimlad o chwysu efo dyn oedd yn arogli fel y pridd. Wna i ddim sôn am wres ei wên o yn y twnnel tyfu pan oedd yr eira’n disgyn fel llwch rhyw dân pell tu allan, ei fawd o’n feddal ar fy ngrudd. Wna i ddim sôn am ymestyn, o’r diwedd dan y mat y tu allan i ddrws Sunningdale a gadael ein hunain i mewn i dŷ Mr a Mrs Thorpe, gorwedd yn eu gwely, oedd yn llaith ac yn llychlyd ond yn teimlo fel nefoedd. A wna i ddim sôn- na gadael i mi fy hun gofio- am y tatŵ bach ar ei ffêr yng ngolau egwan rhyw wawr rewllyd...”