´óÏó´«Ã½

Rhaid peidio dawnsio... gan Emyr LewisIaith ac arddull

Caerdydd yw prif gymeriad y gerdd hon gan Emyr Lewis sy’n ymdrin â thema amser. Mae’r bardd yn trafod sut mae amser yn rheoli ein bywydau a sut mae terfynau amser yn ein cadw rhag teimlo’n gwbl rydd.

Part of Llenyddiaeth GymraegBarddoniaeth

Iaith ac arddull

Mesur

Mae’r gerdd hon ar fydr ac odl a phob pennill yn dilyn patrwm:

  • wyth llinell ym mhob pennill
  • wyth sill a saith sill bob yn ail
  • odl bob yn ail llinell
Diagram i arddangos patrwm yn y gerdd 'Rhaid peidio dawnsio...' gan Emyr Lewis.

Mae rhythmau’r llinellau’n ychwanegu at neges y gerdd sef fod y bardd yn gwrthryfela yn erbyn defodau a chyfyngiadau cymdeithas ac yn yn y ffaith fod rheolau’n cael eu torri weithiau. Mae’r bardd yn dewis glynu at reolau pendant y gerdd i ddangos ein bod ni i gyd yn gaeth i reolau amser yn y pendraw.

Rhestru

Mae’r bardd yn defnyddio’r dechneg o restru amseroedd penodol sy'n ein caethiwo. Maen nhw'n adleisio’r cyfyngiadau amser rydyn ni’n eu gweld o ddydd i ddydd, ar arwyddion ac ati.

rhwng wyth a deg y bore

wedi deg o’r gloch

erbyn un ar ddeg o’r gloch

o naw tan ddau

Mae’r llinell o restru ar stryd na pharc na heol yn tynnu ein sylw at yr holl lefydd sy’n cael eu heffeithio gan gyfyngiadau a rheolau amser. Cawn ein hatgoffa mai dim ond yn ein dychymyg yr ydyn ni’n rhydd go iawn.

Berfau amhersonol

Drwy ddefnyddio berfau amhersonol, sef iaith ffurfiol fel a gyfyngir a hebryngir mae’r iaith yn un ddiwyneb, heb berson penodol yn annerch, yn union fel camerâu cudd.

Trosiad

Yn yr un modd â llawer o feirdd eraill, mae’r bardd yn defnyddio delweddau natur i wrthgyferbynnu â chyfyngiadau y mae dyn yn ei osod arno’i hun. Yn y trosiad y niwl a’r barrug/yn fwgwd am y camerâu mae’n awgrymu eu bod yn dallu llygad y lens dros dro i roi cyfle i bobl dorri rheolau.

Caiff trosiad ei ddefnyddio i ddisgrifio’r swyddogion sy’n gosod y cyfyngiadau fel llewod sy’n rhy ddiog i fynd allan i hela eu prae, yn swatio’n gynnes yn eu ffau. Ond am fod lens pob camera wedi’i orchuddio mae’r ysbrydion yn cael hwyl am eu pennau am i’r swyddogion aros yng nghlydwch eu swyddfeydd.

Ansoddeiriau

Mae’r ansoddair sarrug yn cyfleu diflastod y bardd a’i deimladau negyddol tuag at warchodwyr blin y rheolau.

Ailadrodd

Mae’n arwyddocaol fod dawnsio yn cael ei ailadrodd gan mai dawnsio’n rhydd o afael y rheolau yw’r ddelwedd a geir yn y dilyniant mae’r gerdd hon yn perthyn iddo. Mae dawnsio’n gwrthgyferbynnu gyda’r holl reolau sy’n gwahardd y weithred.

Tafodiaith

Mae Caerdydd yn gymeriad blaenllaw yn y gerdd hon ac felly mae’n dilyn fod geiriau ac ymadroddion tafodieithol fel, edrych mas a gore yn cael eu defnyddio i ddathlu cysylltiad balch y bardd gyda’r lle.