����ý

Mae symudiad yn gallu ymestyn neu gywasgu tonfeddi sain a golau.

Er enghraifft, os yw ambiwlans yn teithio tuag at arsylwr, bydd yn clywed traw uwch – nodyn ag amledd uwch. Mae tonfedd y sain yn cael ei chywasgu gan symudiad yr ambiwlans tuag at yr arsylwr.

Fodd bynnag, pan mae'r ambiwlans yn mynd oddi wrth yr arsylwr, mae'n clywed traw is – nodyn ag amledd is. Mae tonfedd y sain yn cael ei hymestyn gan y symudiad oddi wrth yr arsylwr.

Fydd gyrrwr yr ambiwlans ddim yn clywed gwahaniaeth yn nhraw'r sain. Does dim symudiad cymharol rhyngddo a'r sain.

Pan mae gwrthrych sy’n allyrru tonnau'n dechrau symud, mae'r symudiad yn gallu achosi i'r tonnau ymestyn neu gywasgu. Symudiad Doppler yw hyn.

Yn yr un modd, mae tonfeddi golau o wrthrych sy'n allyrru golau yn cael eu hymestyn gan symudiad oddi wrth yr arsylwr. Rhuddiad yw hyn.

Mae tonfeddi golau o wrthrych sy'n allyrru golau yn cael eu cywasgu gan symudiad tuag at yr arsylwr. Dadleoliad glas yw hyn.

Edwin Powell Hubble (1889 – 1953)

Sylwodd Hubble fod llinellau sbectra amsugno galaethau yn dangos yr un patrwm â sbectrwm amsugno'r Haul – yn dangos bod yr un elfennau yn bresennol, ond roedd y llinellau wedi'u symud tuag at ochr goch y sbectrwm gweladwy.

Sylwodd fod y rhuddiad hwn yn golygu bod tonfeddi'r llinellau amsugno tywyll wedi'u hymestyn neu eu gwneud yn hirach.

Ei gasgliad oedd bod y symudiad neu'r ymestyniad hwn yn bodoli oherwydd bod yr alaeth yn symud oddi wrthym ni. Mae'r rhuddiad cosmolegol hwn yn digwydd oherwydd bod y bwlch rhwng yr alaeth bell ac arsylwyr ar y Ddaear yn cynyddu, ac mae hyn yn dystiolaeth bod y Bydysawd yn ehangu.