����ý

Mae yna sawl math o dwyll, mawr a bach, yn digwydd yn O Ran. Weithiau mae cymeriadau yn eu twyllo’u hunain, dro arall maen nhw'n twyllo’i gilydd. Mae’r nofel hefyd yn gwneud i ni ofyn i ni’n hunain tybed a ydy twyll ambell waith yn beth derbyniol?

Sut mae thema twyll yn cael ei dangos yn O Ran?

Mae O Ran yn cyfleu thema twyll trwy:

• stori magu Angharad
• alcoholiaeth Ifan
• anffyddlondeb Ifan i Mary

Magwraeth Angharad

Sut mae’r nofel yn dangos hyn?

Mae Mererid Hopwood yn datgelu’r twyll ynglŷn â magwraeth Angharad yn agos at ddiwedd y nofel drwy gyfeirio at bennod olaf cyfrol deyrnged Ifan Gwyn. Wrth ddarllen y geiriau a ysgrifennodd Ifan cyn marw, mae Angharad yn darganfod mai Anti June oedd ei mam mewn gwirionedd ac mai dyn priod a dreisiodd Anti June oedd ei thad. Roedd Mary, chwaer Anti June, a’i gŵr Ifan wedi cytuno i Angharad gael ei chofrestru fel eu plentyn nhw.

Tystiolaeth

“Ym mis Medi [1965], ar ei ffordd adre o ddawns ffermwyr ifanc, roedd Anti June wedi cael ei threisio gan was Pantybrenin, Morris Hopkins, ac yn ei chywilydd a’i hofn, heb ddweud gair wrth neb, aeth y misoedd heibio. Ond o’r diwedd, ar ôl methu cuddio mwy ei bod hi’n feichiog, roedd Myng-gu wedi cael gwybod.”

Dadansoddiad

Mae magwraeth Angharad yn seiliedig ar gelwydd ynglŷn â phwy yw hi. Er mwyn cadw enw da’r teulu mae Anti June, Myng-gu, Ifan a Mary wedi twyllo nifer o bobl – yr awdurdodau adeg cofrestru’r geni, gweddill eu teulu a’u cydnabod ar hyd y blynyddoedd, ac Angharad ei hun. Syniad Ifan ei hun oedd y cynllwyn. Mae’r nofel yn ein gwahodd i ystyried a oedd y teulu ar fai yn gwneud hyn, neu a oedd yn dwyll angenrheidiol a arweiniodd at well magwraeth i Angharad.

Alcoholiaeth Ifan

Sut mae’r nofel yn dangos hyn?

Mae’r nofel yn cyflwyno Ifan fel rhywun sydd â phroblem yfed ond sy’n cuddio’r broblem rhag pobl eraill ac, yn wir, sy’n gwrthod cydnabod bod ganddo broblem. Mae ei ymddygiad yn enghraifft o dwyll a hunan-dwyll. Hefyd, mae Angharad a Myng-gu yn cyfrannu at y twyllo trwy geisio cuddio cyflwr Ifan oddi wrth ei gilydd. Nid yw’r ddwy erioed wedi trafod y mater.

Tystiolaeth

“Fel pob alcoholig, gwadu’r yfed oedd gwraidd y broblem.”

Dadansoddiad

Mae Ifan yn alcoholig nodweddiadol yn yr ystyr ei fod yn gwrthod cydnabod ei broblem na gofyn am help. Ond yn fwy cyffredinol, mae’r nofel yn gwneud i ni ystyried sut mae twyll yn gallu arwain at fwy o dwyll – mae twyll/hunan-dwyll un person yn gallu arwain pobl eraill o’i gwmpas i fyw yr un celwydd, rhag gorfod wynebu realiti sefyllfa anodd.

Anffyddlondeb Ifan i’w wraig

Sut mae’r nofel yn dangos hyn?

Fel yn achos y cynllwyn teuluol, dysgwn am anffyddlondeb Ifan i’w wraig Mary ar ddiwedd y nofel, trwy ei gyfraniad at y gyfrol deyrnged. Yno mae wedi cyfaddef ei fod yn cael perthynas gyda’r gantores Elena ar union adeg yr oedd ar fin dechrau bywyd newydd gyda’i wraig Mary, fel ‘tad’ i Angharad.

Tystiolaeth

“A phan gyrhaeddodd Ifan Gwyn yr Eglwys Newydd, roedd Mary rywsut yn gwybod fod ei lygaid yn llawn secwins, a’i glustiau’n llawn llais contralto dwfn. Ac yn ei phryder – a’i siom – collodd ei hanadl. A mogi.” [Er nad yw Elena’n cael ei henwi yn y darn uchod, gwyddom oddi wrth ddisgrifiadau cynharach ohoni mai hi sydd dan sylw.]

Dadansoddiad

Oherwydd nad yw’r datgeliad ynglŷn ag anffyddlondeb Ifan i’w wraig yn dod tan ddiwedd y nofel, does dim cyfle i gael barn Angharad am hynny. Ond mae’r datgeliad yn gwneud i ni feddwl yn ôl am berthynas Ifan gydag Elena – rydyn ni'n sylweddoli bod y berthynas yn mynd yn ôl ymhell. Ac mae’r ffaith fod y twyll yma wedi arwain at farwolaeth Mary yn ein hatgoffa, unwaith eto fod twyll un person yn gallu cael effaith fawr ar bobl eraill.