����ý

Cyn belled â nad oes grymoedd allanol yn gweithredu ar y gwrthrychau dan sylw, mae cyfanswm y momentwm yn aros yr un fath mewn ffrwydradau a gwrthdrawiadau. Rydyn ni’n dweud bod cadwraeth momentwm yn digwydd.

Galli di ddefnyddio’r syniad hwn i gyfrifo ��à��, cyflymder neu fomentwm gwrthrych mewn ffrwydrad neu wrthdrawiad.

Cyfrifiadau momentwm

Dyma enghraifft wedi’i chyfrifo.

Mae dau gerbyd rheilffordd yn gwrthdaro ac yn symud i ffwrdd gyda’i gilydd. Mae ��à�� cerbyd A yn 12,000 kg ac mae’n symud ar 5 m/s cyn y gwrthdrawiad. Mae ��à�� cerbyd B yn 8,000 kg ac mae’n llonydd cyn y gwrthdrawiad. Beth yw cyflymder y ddau gerbyd ar ôl y gwrthdrawiad?

Cam un

Cyfrifo’r cyfanswm momentwm cyn y digwyddiad (cyn y gwrthdrawiad).

Momentwm cerbyd A cyn y gwrthdrawiad = 12,000 × 5 = 60,000 kg m/s

Momentwm cerbyd B cyn y gwrthdrawiad = 8,000 × 0 = 0 kg m/s

Cyfanswm momentwm cyn y gwrthdrawiad = 60,000 + 0 = 60,000 kg m/s

Cam dau

Cyfrifo’r cyfanswm momentwm ar ôl y digwyddiad (ar ôl y gwrthdrawiad).

Oherwydd cadwraeth momentwm, cyfanswm momentwm ar ôl y gwrthdrawiad = 60,000 kg m/s

Cam tri

Cyfrifo’r cyfanswm ��à�� ar ôl y digwyddiad (ar ôl y gwrthdrawiad).

Cyfanswm ��� = ��� cerbyd A + ��� cerbyd B

= 12,000 + 8,000 = 20,000 kg

Cam pedwar

Cyfrifo’r cyflymder newydd.

p = m × v, ond gallwn ni aildrefnu’r hafaliad hwn fel v = p ÷ m

Cyflymder (ar ôl y gwrthdrawiad) = 60,000 ÷ 20,000 = 3 m/s