����ý

Dros y 200 mlynedd diwethaf, mae mwy a mwy o’n hegni wedi dod o ffynonellau anadnewyddadwy fel olew a glo. Er bod y galw am egni’n cynyddu, mae’r adnoddau hyn yn dod i ben, ac mae gwyddonwyr yn archwilio potensial ffynonellau egni adnewyddadwy ar gyfer y dyfodol.

Adnoddau egni adnewyddadwy ac anadnewyddadwy

Egni o’r haul sy’n cynnal yr holl fywyd ar y Ddaear. Mae planhigion ac anifeiliaid yn gallu storio egni ac mae rhywfaint o’r egni hwn yn aros gyda nhw pan maen nhw’n marw. Gweddillion yr hen anifeiliaid a phlanhigion hyn sy’n gwneud tanwyddau ffosil.

Mae tanwyddau ffosil yn anadnewyddadwy oherwydd byddan nhw’n dod i ben rhyw ddydd. Mae llosgi tanwyddau ffosil yn cynhyrchu nwyon tŷ gwydr ac mae dibynnu ar y rhain i gynhyrchu egni yn anghynaliadwy. Felly, mae angen dod o hyd i ffyrdd mwy adnewyddadwy a chynaliadwy o gynhyrchu egni.

Gallwn ni ystyried bod rhai adnoddau’n adnewyddadwy ac yn anadnewyddadwy, fel pren a biomas.

Biomas a phren

Mae egni biomas yn cael ei gynhyrchu wrth i wastraff planhigion neu anifeiliaid bydru. Mae hefyd yn gallu bod yn ddefnydd organig sy’n cael ei losgi i ddarparu egni, ee gwres, neu drydan. Un enghraifft o egni biomas yw had rêp (blodau melyn sydd i’w gweld yn y Deyrnas Unedig yn yr haf), sy’n cynhyrchu olew. Ar ôl ei drin â chemegion, gallwn ni ei ddefnyddio fel tanwydd mewn peiriannau diesel.

Rydyn ni’n cael pren drwy dorri coed, ac yn ei losgi i gynhyrchu gwres a golau.

Manteision biomas a phren

• Ffynhonnell egni rad sydd ar gael yn rhwydd.
• Os ydyn ni’n eu hailgyflenwi nhw, maent yn gallu bod yn ffynhonnell egni gynaliadwy a hirdymor.
• Maen nhw’n amsugno’r un faint o CO₂ o’r atmosffer wrth dyfu ag maen nhw’n ei ryddhau wrth losgi.
• Yn gyffredinol dydy lefelau CO₂ ddim yn cynyddu.

Anfanteision biomas a phren

• Wrth losgi, maent yn rhyddhau llygryddion atmosfferig.
• Maen nhw’n rhyddhau nwyon tŷ gwydr fel anwedd dŵr, carbon deuocsid, methan ac ocsid nitrus.
• Mae coed yn amsugno CO₂ dros flynyddoedd lawer ond yn gallu ei ryddhau’n gyflym iawn wrth losgi.